Γράφει ο συγγραφέας Μιχάλης Μακρόπουλος
Μια ιστορία με ζώα που μιλούν και φέρονται σαν άνθρωποι έχει πάντα κάτι «παιδικό», μα η Φάρμα των ζώων του Όργουελ, μια σκληρή και σκοτεινή πολιτική αλληγορία από τις πλέον περίφημες του περασμένου αιώνα, σίγουρα δεν απευθύνεται καταρχάς σε παιδιά.
Έχει ωστόσο θέματα που θα πρέπει ένας άνθρωπος ν’ αρχίσει να τα μαθαίνει ήδη από πολύ μικρός, ώστε μεγαλώνοντας να γίνει ένας υπεύθυνος πολίτης μα, πάνω απ’ όλα, ένας καλός και δίκαιος άνθρωπος.
Ποια είναι αυτά τα θέματα; Η ισότητα, ο σεβασμός απέναντι στον άλλον και στις ιδιαιτερότητές του, η προσωπική ελευθερία συνδυασμένη με τη γνώση πως, η ελευθερία καθενός, είναι σε άμεση συνάρτηση με την ελευθερία των άλλων, έτσι δεν μπορεί τούτη η ελευθερία να είναι ασυδοσία.
Ο στόχος αυτής της διασκευής της Φάρμας των ζώων ήταν αφενός να μην υπάρχει πλέον στην ιστορία η σκληρότητα του μύθου του Όργουελ, έτσι γράφτηκε ξανά με ανάλαφρη διάθεση, με χιούμορ, με τα ζώα να είναι πιο κοντά στον τρόπο που τα βιώνει ένα παιδί, κι επίσης προστέθηκαν δύο παιδιά που, σ’ αντίθεση με τον σκληρόκαρδο αγρότη της ιστορίας και τη γυναίκα του, αγαπούν τα ζώα – κι αφετέρου ο στόχος ήταν όλες οι αξίες που υποστηρίζει η ιστορία του Όργουελ όχι μόνο να παραμείνουν ατόφιες, αλλά να ενισχυθούν κιόλας.
Αυτή η παιδική Φάρμα των ζώων, σ’ αντίθεση με την απαισιόδοξη ιστορία του Όργουελ, είναι αισιόδοξη: τα ζώα δεν ηττώνται, δεν υποτάσσονται στη μοίρα τους, αλλά παίρνουν τελικά τη ζωή τους στα χέρια τους. Δεν παρουσιάζεις στο παιδί των οχτώ, των εννιά ή των δέκα χρόνων, που θα διαβάσει την ιστορία, μια κοινωνία χωρίς ελπίδα (σαν αυτή του Όργουελ), αλλά απεναντίας μια κοινωνία που χάρη στην ομόνοια και το σεβασμό πηγαίνει μπροστά.
Αυτή η διασκευή της Φάρμας των ζώων δεν παριστάνει πως είναι μια ακριβής μεταφορά για παιδιά της ιστορίας του Όργουελ, αλλά απεναντίας στην αρχή και στο τέλος δηλώνεται απερίφραστα ότι είναι μια ελεύθερη εκ νέου εξιστόρηση, και παροτρύνεται το παιδί, όταν είναι μεγαλύτερο πλέον, να διαβάσει τα πρωτότυπα έργα του Όργουελ – γιατί ένας άλλος στόχος αυτού του βιβλίου, όπως κάθε βιβλίου για παιδιά, είναι με τον τρόπο του να ανοίξει ένα παραθυράκι προς τον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας· ένα παραθυράκι που η ευχή είναι να μη κλείσει όσο το παιδί θα μεγαλώνει και θα γίνεται ενήλικος πλέον.
Και βέβαια, αν και οι έννοιες της ελευθερίας, της ισότητας, της δημοκρατίας, που υπάρχουν στην πολιτική αλληγορία του Όργουελ, εξακολουθούν να υπάρχουν σ’ αυτήν τη διασκευή, έχει γίνει εδώ μια «μετατόπιση», αυτονόητη καθώς η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε τώρα και στο μέλλον είναι αυτή της καταστροφής του κόσμου μας: μια μετατόπιση από την ατόφια «πολιτική» του πρωτότυπου προς τη ζωοφιλία – κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που προστέθηκαν στην ιστορία τα δύο παιδιά, ώστε διαμέσου τους οι μικροί αναγνώστες να νιώσουν λίγο το χρέος μας απέναντι στους συγκάτοικούς μας σ’ αυτόν τον πλανήτη.
ΥΓ: Ανακαλύψτε το σπουδαίο έργο του George Orwell σε μια μοναδική διασκευή για παιδιά από τον Μιχάλη Μακρόπουλο, σε εικονογράφηση Θέντας Μιμηλάκη.
