«Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει» (Από το βιβλίο «Αναφορά στον Γκρέκο»).
Αν και υπάρχουν πολλών ειδών φόβοι, το συναίσθημα είναι ένα και οι ρίζες του βρίσκονται βαθιά, σχεδόν σε κάθε άνθρωπο. Ο φόβος να μείνει κανείς μόνος, ο φόβος της απώλειας, ο φόβος για το μέλλον ή να επαναληφθεί κάτι που συνέβη στο παρελθόν, ο φόβος της αποτυχίας, ο φόβος των γηρατειών, ο φόβος του θανάτου είναι οι πιο ισχυρές και βαθιές από τις γενεσιουργές αιτίες αυτού του συναισθήματος, που πολλές φορές εμφανίζεται ανάλογα με διάφορα περιστατικά, μεταμφιεσμένο σε άλλα συναισθήματα ή συμπτώματα: Άγχος, αγωνία, στρες.
Ο φόβος είναι που αλλάζει τη μορφή του ανθρώπου, όχι μόνο ψυχικά και νοητικά, αλλά και σωματικά: Τον συρρικνώνει, τον κλονίζει, τον οδηγεί σε αμφιλεγόμενες αποφάσεις, τις οποίες δεν μπορεί να υποστηρίξει. Τις πιο πολλές φορές επιλέγουμε να μην έρθουμε αντιμέτωποί του, επιστρατεύοντας δικαιολογίες. Για την ακρίβεια, βολοδέρνουμε σε στείρες σκέψεις και κολλάμε σε άγονους περισπασπούς απλά και μόνο για να μην μπούμε στη διαδικασία της αναγνώρισής του, της παραδοχής και της αντιμετώπισης.
Έτσι, εκτεθιμένοι σε έναν εκφοβιστικό περιβάλλον αρνητικών ειδήσεων και γεγονότων, πολλοί άνθρωποι παραδίδονται αμαχητί: αβέβαιοι για το μέλλον, λίγοι μπροστά στις εξελίξεις, σκεπτόμενοι πάντα το χειρότερο δυνατό σενάριο, συνηθισμένοι να «μεταφράζουν» και να ομαδοποιούν τα πάντα σύμφωνα με το παρελθόν τους ή του ενστίκτου αυτοσυντήρησης. Ένας ξεκάθαρος και ενδεδειγμένος τρόπος για να αυτοτρομοκρατείται κανείς.
Τι προτείνει ο Καζαντζάκης;
Να δει κανείς τον φόβο, την ιδέα δηλαδή που έχει σχηματοποιηθεί στο μυαλό και τον βασανίζει, μόνο ως προοπτική. Γιατί επί της ουσίας, στην πραγματικότητα, καταλαμβάνεται από ένα συναίσθημα που προηγείται μιας κακής εξέλιξης. Μόνο βλέποντας τον φόβο ως μια υποτιθέμενη κατάσταση, ως μια σκέψη απογυμνωμένη από οποιαδήποτε πρότερη εμπειρία, μπορεί κανείς να απελευθερωθεί από αυτήν. Δεν υπάρχει καμία άλλη πράξη που μπορεί να πραγματοποιήσει πέρα της ενδοσκόπησης και της υπενθύμισης υπενθυμίσει στον εαυτό του πως πρόκειται για ένα πιθανό ενδεχόμενο που ίσως κληθεί να αντιμετωπίσει, αλλά όταν έρθει η στιγμή -χωρίς να είναι σίγουρο πως θα έρθει.
«Δεν υπάρχει τίποτε στη ζωή που να είναι φοβιστικό. Απλά πρέπει να γίνει κατανόητο» έγραφε η σπουδαία Μαρί Κιουρί, μια επιστήμονας που αντιλαμβανόταν πως ο φόβος γεννιέται από τη φαντασία. Αν σκεφτεί κανείς τι τον φόβιζε στην ηλικία των 10 ετών, των 13 ή των 15, ίσως και να γελάσει. Αν οι τότε φόβοι παραμένουν, τότε ίσως κανείς να πρέπει να αναλογιστεί πόσο καλά τα έχει καταφέρει μέχρι μια δεδομένη στιγμή στη ζωή του.
Η απελευθέρωση από μη παραγωγικές σκέψεις που κρατάνε τους ανθρώπους μακριά από την ευχαρίστηση, από τους αγώνες που έχει επιλέξει να δώσει, από τους αγαπημένους τους, από τα όνειρά τους είναι επιβεβλημένη. Φυσικά και χρειάζεται δουλειά, επιμονή, να χτίσει κανείς αυτοπεποίθηση τέτοια που όταν το μυαλό κατασκευάζει δυσάρεστες εικόνες από το μέλλον, το ίδιο αμέσως να τις υπερνικά.
«Αυτός που έχει ξεπεράσει τις φοβίες του είναι πραγματικά ελεύθερος» έγραψε ο Αριστοτέλης.
*Απόσπασμα από το βιβλίο Έχεις τα πινέλα του Γιώργου Πράτανου και της Νίκης Σταύρου:
Διαβάστε επίσης: