Γράφει ο Γιάννης Καπερναράκος από το τμήμα έκδοσης
Αν σας έλεγα ότι σκότωσα έναν άνθρωπο με μια ματιά, θα καθόσασταν να ακούσετε την υπόλοιπη ιστορία;
Κάθε χρόνο θρηνούμε θύματα γυναικοκτονιών. Μεγάλο μερίδιο της ελληνικής κοινωνίας σιωπά ή, ακόμα, ενισχύει το χέρι του δράστη. Λογικό να ανακύπτει το ερώτημα πώς μπορούμε να αναχαιτίσουμε το μίσος με κάθε τρόπο, το μίσος που επιτίθεται στο φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και γενικά σε οτιδήποτε υφίσταται διαχρονικά κάποια μορφή εξουσίας.
Η ιστορία της Μέδουσας, του «τέρατος» της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, αντανακλά τις πεποιθήσεις της κοινωνίας που την έπλασε, πεποιθήσεις που συνδέονται με την κατάχρηση εξουσίας και, συγκεκριμένα, την ανισότητα που βίωναν –και βιώνουν– οι γυναίκες έναντι των αντρών. Η Μέδουσα, ιέρεια της Αθηνάς, βιάζεται από τον Ποσειδώνα. Η θεά θεωρεί ότι προσβλήθηκε η ίδια, αλλά αντί να εκτονώσει την οργή της στον θεό-θείο της, ξελυσσά την εκδικητική μανία της στην όμορφη, όπως λέει ο μύθος, ιέρεια, ρίχνοντάς της μια κατάρα: Όποιος την αντικρίζει, αντί να την ποθεί, να πετρώνει από το βλέμμα της. Η Μέδουσα εγκλωβίζεται σε αυτή τη μοίρα, ώσπου εμφανίζεται ο Περσέας και τη σκοτώνει με τη βοήθεια του Ερμή και της… Αθηνάς. Τελικά, η Μέδουσα πέθανε με το στίγμα του τέρατος.
Πρόκειται για έναν μύθο διαχρονικό – και σοκαριστικό. Πλέον διάφορα κινήματα επιχειρούν να τον επαναπροσεγγίσουν αναδεικνύοντας τα –βαθιά– προβληματικά σημεία του. Το κέντρο ενδιαφέροντος μετατοπίζεται από τον ήρωα Περσέα στο «τέρας» Μέδουσα, ένα πλάσμα που κακοποιήθηκε και συνέχισε να κακοποιείται μέχρι τον θάνατό της από τους ισχυρούς, θεούς και θνητούς.
Το αποτέλεσμα αυτής της επανερμηνείας αποτυπώνεται, όπως είναι αναμενόμενο, και στην τέχνη. Κυρίαρχο παράδειγμα το άγαλμα του Luciano Garbati Μέδουσα με το κεφάλι του Περσέα. Αλλά δεν σταματάμε εκεί.
Πρόσφατα, εκδόθηκε το βιβλίο Μέδουσα της Jessie Burton, σε μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά και επιμέλεια της Αναστασίας Αθηναίου. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με πλούσια, ιδιαίτερη και χαρακτηριστική εικονογράφηση, που στόχο έχει να επαναπροσδιορίσει τον μύθο και να του προσδώσει μια φεμινιστική, γυναικοκεντρική διάσταση. Η ιστορία ξεκινά με τη νεαρή Μέδουσα να έχει καταφύγει σε ένα νησί με τις αδελφές της. Όταν καταφτάνει ο Περσέας, κρύβεται και του μιλάει μέσα από τη σπηλιά της. Εκείνος δεν γνωρίζει με ποια συνομιλεί. Εκείνη δεν γνωρίζει τον σκοπό του – να σκοτώσει τη Μέδουσα, ένα φριχτό τέρας! Η Μέδουσα έρχεται αντιμέτωπη με μια φήμη την οποία η ίδια ποτέ δεν έχτισε, με την εμμονική καταδίωξη από τους θεούς, με τα τραύματα που οι τελευταίοι της έχουν προκαλέσει.
Το βιβλίο διεκδικεί το πέπλο μιας σύγχρονης τραγωδίας με μυθολογικό υπόβαθρο. Τα ερωτήματα που θίγει είναι σύγχρονα και επείγοντα. Είναι μια ευκαιρία να αμφισβητήσουμε κυρίαρχες αντιλήψεις, εξουσιαστικές, πατριαρχικές ιδεολογίες, να καλλιεργήσουμε την ενσυναίσθησή μας, ειδικά το νεανικότερο κοινό. Για να επανέλθουμε στον αρχικό προβληματισμό, η τέχνη είναι ίσως το ισχυρότερο ανάχωμα απέναντι στο μίσος. Ας το αξιοποιήσουμε με κάθε τρόπο.
Διαβάστε επίσης: