Η εξάντληση (burnout) είναι μια αντίδραση σε προβληματικά όρια.
Για δεκατέσσερα χρόνια έχω παρακολουθήσει ανθρώπους να κάνουν τη δουλειά δύο ατόμων, να μη φεύγουν στην ώρα τους από τη δουλειά, να δουλεύουν υπερωρίες (τα βράδια και τα Σαββατοκύριακα), να μην παίρνουν τις άδειές τους και να προσφέρονται εθελοντικά για πρότζεκτ με τα οποία δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν. Τα κάνουν όλα αυτά για να φαίνονται «καλοί υπάλληλοι».
Τους έχω προειδοποιήσει: «Όσο πιο πολλά φαίνεται ότι μπορείτε να αναλάβετε, τόσο περισσότερη δουλειά θα περιμένουν οι άλλοι να αναλάβετε».
Ένα από τα πράγματα που ακούω συχνότερα είναι: «Ξέρω ότι θα είσαι εξαντλημένη, επειδή όλη μέρα ακούς τους άλλους να μιλάνε για τα προβλήματά τους». Όταν λέω στους άλλους, και ειδικά σε άλλους ψυχοθεραπευτές, «Δεν νιώθω εξαντλημένη από τη δουλειά μου ως ψυχοθεραπεύτριας», οι άλλοι εκπλήσσονται.
Είναι δύσκολο να πιστέψετε ότι ένα άτομο που μιλάει συνέχεια για όρια θα μπορούσε να έχει πράγματι κάποια αξιοπρεπή όρια;
Παρακάτω αναφέρονται μερικοί τρόποι για να αποφύγετε το burnout:
- Μην αφήσετε ούτε μια μέρα διακοπών να πάει χαμένη. Οι διακοπές είναι μια ευκαιρία να γεμίσετε τις μπαταρίες σας και να αναζωογονηθείτε. Εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία αν έχετε εργοδότη που σας παρέχει άδεια μετ’ αποδοχών. Αν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε αποταμιεύστε (αν είναι εφικτό) και ζητήστε άδεια για να γεμίσετε τις μπαταρίες σας. Το να φεύγετε για λίγο καιρό από τον εργασιακό χώρο είναι ένας σημαντικός τρόπος για να αναζωογονηθείτε.
- Προγραμματίστε χρόνο για τον εαυτό σας έξω από τη δουλειά. Βρείτε ένα χόμπι το οποίο να είναι άσχετο από το αντικείμενο του επαγγέλματός σας και ασχοληθείτε με αυτό συστηματικά.
- Κάντε το μεσημεριανό διάλειμμα μακριά από το γραφείο σας. Αν πρέπει να παραμείνετε καθισμένοι στο γραφείο σας, μη δουλέψετε καθόλου όσο τρώτε. Αφιερώστε αυτό τον χρόνο για να κάνετε άλλα πράγματα, όπως έναν περίπατο, να φάτε μαζί με έναν συνάδελφό σας ενώ κουβεντιάζετε για θέματα άσχετα με τη δουλειά σας, κ.α..
- Βάλτε σε προτεραιότητα το να αφιερώσετε χρόνο για τον εαυτό σας είτε πριν είτε μετά τη δουλειά σας. Πριν ξεκινήσετε μια εργάσιμη μέρα, αφιερώστε μερικά λεπτά για να κάνετε μια πρακτική χαλάρωσης όπως είναι ο διαλογισμός, να διαβάσετε κάτι που σας ανεβάζει τη διάθεση ή να δείτε ένα εμψυχωτικό βίντεο. Το να αφιερώσετε λίγο χρόνο πριν, κατά τη διάρκεια της μέρας ή μετά τη δουλειά σας θα σας βοηθήσει να εστιάσετε τις σκέψεις σας, θα κατεβάσει την αρτηριακή σας πίεση και θα σας προσφέρει ισορροπία.
Πώς να θέσετε όρια στη δουλειά
- Αναγνωρίστε όλους τους τομείς όπου χρειάζονται όρια. Μπορείτε να τους ανακαλύψετε αν αφουγκραστείτε τα συναισθήματά σας. Τι σας κάνει να μένετε πέραν του ωραρίου; Τι είναι αυτό στη δουλειά σας που σας κάνει να νιώθετε ότι πνίγεστε ή ότι είστε εξαντλημένοι;
- Αν είναι εφικτό, κάντε όλη τη δουλειά στο γραφείο ή σε ώρες γραφείου.
- Επιτρέψτε στον εαυτό σας να θέτει όρια στον εργασιακό χώρο. Επειδή βρίσκεστε στη δουλειά δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να θέσετε όρια. Το να μη διεκδικήσετε αυτά που έχετε ανάγκη θα σας προκαλέσει πικρία για τους συναδέλφους και τον εργοδότη σας.
- Μην αφήσετε τα προβλήματα να εκτροχιαστούν πριν αποφασίστε να θέσετε όρια. Αρχίστε να τα θέτετε αμέσως μόλις συναντήσετε προβλήματα.
- Μάθετε στους άλλους πώς να σέβονται τα όριά σας με το να είστε συνεπείς και να τα τηρείτε και οι ίδιοι. Αν επιλέξετε να ανακοινώσετε τις προσδοκίες σας, να είστε ευθείς και ξεκάθαροι.
Τα όρια στη δουλειά μοιάζουν κάπως έτσι:
- «Δεν θα μπορέσω να αναλάβω επιπρόσθετα πρότζεκτ».
- «Δεν μπορώ να δουλέψω μετά τις 5 μ.μ.».
- «Δεν μπορώ να τσεκάρω e-mails όταν είμαι σε διακοπές».
- «Χρειάζομαι περισσότερη βοήθεια με τον φόρτο εργασίας που έχω».
- «Δεν συζητώ προσωπικά ζητήματα στη δουλειά. Με κάνει να νιώθω άβολα».
- «Αν θέλεις να κουβεντιάσουμε, ας φάμε μαζί το μεσημέρι. Έτσι θα μπορέσω να συγκεντρωθώ στη συζήτησή μας».
- «Σε ευχαριστώ για την πρόσκληση να κάνουμε κάτι μαζί αυτό το Σαββατοκύριακο, αλλά δεν θα τα καταφέρω».
Πώς να θέσετε όρια όταν βρίσκεστε μακριά από το γραφείο:
- Χρησιμοποιήστε την άδεια μετ’ αποδοχών.
- Μην τσεκάρετε e-mails σχετικά με τη δουλειά μες στο Σαββατοκύριακο.
- Μην πηγαίνετε στο γραφείο για να ενημερωθείτε για τη δουλειά κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.
- Μη δουλεύετε όταν είστε σε διακοπές, εκτός κι αν πρόκειται για επείγουσα κατάσταση. Σχεδιάστε ποιος θα σας καλύψει και αναθέστε όσο περισσότερες δουλειές μπορείτε για όσο καιρό θα λείπετε.
- Βρείτε χόμπι και δραστηριότητες που δεν έχουν καμία σχέση με τη δουλειά σας.
- Αν η δουλειά σάς προκαλεί άγχος, περιορίστε τις σχετικές συζητήσεις με άλλους, εκτός και αν πρόκειται για τον ψυχοθεραπευτή σας. Το να αναμασάτε όλα όσα μισείτε στη δουλειά σας δεν πρόκειται να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα.
- Αφήστε μήνυμα στον τηλεφωνητή σας ότι βρίσκεστε εκτός γραφείου όταν είστε σε διακοπές. Παραπέμψτε το άτομο που σας καλεί σε κάποιον άλλο εργαζόμενο, ώστε να μειώσετε τον όγκο των ζητημάτων που θα πρέπει να διαχειριστείτε όταν θα επιστρέψετε στο γραφείο.
- Βάλτε σε προτεραιότητα τις δουλειές με βάση το πόσο επείγουσες είναι και το πόσο κοντά είναι οι προθεσμίες τους. Στην εργασία σας δεν έχουν όλα το ίδιο επίπεδο σπουδαιότητας.
- Ελαχιστοποιήστε τους περισπασμούς, όπως το να συνομιλείτε με τους συναδέλφους σας, αν αυτό σας αποδιοργανώνει.
- Ζητήστε βοήθεια, όταν την έχετε ανάγκη.
- Πληροφορήστε τον εργοδότη σας ότι έχετε μεγάλο φόρτο εργασίας.
Πώς να επικοινωνήσετε τα όριά σας στον εργοδότη σας
Οι άλλοι βασίζουν την ικανότητά σας να εκτελείτε τα καθήκοντά σας πάνω σε αυτό που οι ίδιοι πιστεύουν ότι είναι λογικό για τον ρόλο σας, στις ανάγκες της εταιρείας που δουλεύετε και μερικές φορές στο τι θεωρεί το αφεντικό σας ότι είναι ικανό να κάνει. Για παράδειγμα, αν ένας εργοδότης δουλεύει τα βράδια και όταν βρίσκεται σε διακοπές, ίσως να περιμένει κι από εσάς το ίδιο. Το να λειτουργήσετε διαφορετικά ίσως να αποδοκιμαστεί.
Σε αυτή την περίπτωση είναι δική σας δουλειά να συνηγορήσετε για πιο εύλογες προσδοκίες, και όχι για προϋποθέσεις βασισμένες στην έλλειψη ορίων του αφεντικού σας. Φυσικά, ποτέ δεν θα λέγατε «Είσαι παράλογος, επειδή έχεις δυσλειτουργικά όρια». Αντίθετα, θα μπορούσατε να πείτε: «Είναι σημαντικό για μένα να μπορώ να γεμίζω τις μπαταρίες μου όταν δεν βρίσκομαι στο γραφείο, ώστε να μπορέσω να δώσω το 100% όταν δουλεύω. Θα ήθελα να περιορίσω τη δουλειά μου όσο περισσότερο μπορώ μέσα στα προκαθορισμένα χρονικά όρια».
Όταν επικοινωνείτε τις ανάγκες σας στο αφεντικό σας, εξασφαλίστε ότι τονίζετε το τι θα θέλατε εσείς. Μιλήστε για τις δικές σας ανάγκες, όχι τις δικές του.
Μην πείτε αυτό:
«Πάντα μου δίνετε πράγματα να κάνω όταν ξέρετε ότι είμαι πολύ απασχολημένος». Αν πείτε κάτι τέτοιο, το αφεντικό σας μπορεί να θεωρήσει ότι του επιτίθεστε και το πιθανότερο είναι ότι δεν θα δώσει σημασία στο αίτημά σας.
Αντίθετα, πείτε αυτό:
«Δουλεύω καλύτερα όταν έχω μια προθεσμία. Αν μου αναθέσετε μια δουλειά, θα τη βάλω σε προτεραιότητα, όμως, αν κάτι είναι επείγον, σας παρακαλώ να με ενημερώσετε».
*Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο Βάλε τα όριά σου:
Διαβάστε επίσης: