Γράφει η Σουζάνα Παπαφάγου, Κλινική Αναπτυξιακή Ψυχολόγος MSc-Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια, Ομαδική Αναλύτρια, Θεραπεύτρια Οικογένειας-Ζεύγους.
«Δεν το αναγνωρίζω πια. Κλείνεται στο δωμάτιό του με τις ώρες, φωνάζει, με αγριοκοιτάει, δεν θέλει να του μιλάω. Ήταν πάντα τρυφερό παιδί. Πότε έγινε έτσι; Τι έκανα λάθος; Μήπως χρειάζεται βοήθεια; Ή μήπως είμαι εγώ που το φουσκώνω;»
Μια μαμά που ζητά βοήθεια για να καταλάβει το παιδί της. Που μπήκε σε θεραπεία όχι για να το αλλάξει, αλλά για να σταθεί δίπλα του. Όχι για να του πει τι να κάνει, αλλά για να μάθει να το ακούει αλλιώς. Αυτή η φράση της με σημάδεψε:
«Θέλω να βρω ξανά τον τρόπο να του σταθώ, χωρίς να τον τρομάζω ή να τον πιέζω».
Η αλήθεια είναι πως η εφηβεία έτσι κι αλλιώς προβληματίζει. Είναι μια φάση βαθιάς αναδιοργάνωσης, τόσο για το παιδί όσο και για τον γονιό. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσοι πολλοί ταυτίστηκαν βλέποντας τη σειρά «Ο Έφηβος» στο Netflix. Η σειρά λειτούργησε σαν καθρέφτης: κάθε θεατής πρόβαλε πάνω σε αυτή την οικογένεια κάτι δικό του — είτε ήταν γονιός, είτε παιδί, είτε απλώς άνθρωπος που έχει νιώσει πως δεν τον καταλαβαίνουν.
Οι γονείς που είδαν τη σειρά, δεν είδαν μόνο τον έφηβο πρωταγωνιστή. Είδαν το δικό τους παιδί. Είδαν και τον εαυτό τους. Και πίσω από τη συγκίνηση, πολλοί είπαν αυτό που λένε και στη θεραπεία:
«Πονάω γιατί δεν ξέρω αν κάνω το σωστό».
Ως αναπτυξιακή ψυχολόγος, έχω σταθεί δίπλα σε εφήβους από όλο το φάσμα. Παιδιά που αυτοτραυματίζονται. Παιδιά παγωμένα από το άγχος. Παιδιά με μπέρδεμα στη σεξουαλικότητά τους. Με κοινωνικές δυσκολίες. Με επιθετικότητα. Με απόσυρση. Παιδιά που πίσω από τη «δύσκολη» συμπεριφορά τους έχουν κάτι να πουν — και ψάχνουν κάποιον να τους καταλάβει.
Όμως, δεν είναι όλα παθολογικά. Αλλά ούτε και όλα είναι «απλώς εφηβεία». Η πρόκληση είναι να μπορούμε να ξεχωρίσουμε.
Η αναπτυξιακή ψυχολογία μας λέει ότι ο εγκέφαλος του εφήβου βρίσκεται σε βαθιά ανακατασκευή. Η παρορμητικότητα, η σύγχυση, οι εκρήξεις — δεν είναι τυχαίες. Είναι μέρος της εξέλιξης. Όταν όμως η συμπεριφορά γίνεται επίμονη, έντονα δυσλειτουργική και επηρεάζει τη ζωή του παιδιού σε σημαντικούς τομείς, τότε χρειάζεται προσοχή. Όχι πανικός. Όχι έλεγχος. Σύνδεση.
Και μέσα σ’ αυτή τη διαδικασία, συχνά ενεργοποιείται και κάτι ακόμα:
ο εσωτερικός έφηβος του γονιού.
Εκείνο το παλιό κομμάτι μέσα μας που θυμάται πώς είναι να μη σε καταλαβαίνουν, να μη σε ακούνε, να σε κρίνουν. Συχνά οι γονείς αντιδρούν όχι μόνο σε αυτό που κάνει το παιδί τους, αλλά και σε αυτό που κάποτε ένιωσαν οι ίδιοι και δεν πρόλαβαν να επεξεργαστούν. Και αντί να το αποφεύγουν, μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Να συνδεθούν μαζί του. Για να γίνουν πιο συνειδητοί γονείς — και ίσως πιο συμφιλιωμένοι ενήλικες.
Γιατί η εφηβεία δεν φέρνει μόνο αλλαγές στο παιδί.
Φέρνει και στον γονιό.
Ο δρόμος προς μια υγιή ψυχική κατάσταση είναι μακρύς. Και πολλές φορές δύσκολος. Οι ρεαλιστικές προσδοκίες, η αποδοχή της αργής διαδικασίας, και από τις δύο πλευρές, χτίζουν ασφάλεια. Και όπως συνηθίζω να λέω στους γονείς που συναντώ:
«Μη σταματάτε και οι ίδιοι να στρέφεστε μέσα σας. Όταν το παιδί δυσκολεύεται, η θεραπευτική διαδικασία αφορά ολόκληρη την οικογένεια».
Παρακάτω παρουσιάζονται τρία σημαντικά βιβλία που μπορούν να υποστηρίξουν τους γονείς στην κατανόηση και αντιμετώπιση των προκλήσεων της εφηβείας:
- «Ο Χάρτης του Γονέα» της Dr. Shefali
Η Dr. Shefali, με διδακτορικό στην κλινική ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ειδικεύεται στη δυναμική της οικογένειας και στην προσωπική ανάπτυξη. Στο βιβλίο της «Ο Χάρτης του Γονέα», προσφέρει έναν ολοκληρωμένο, βήμα προς βήμα οδηγό για τους γονείς, ενσωματώνοντας ιστορίες από την πρακτική της εμπειρία. Στόχος είναι η οικοδόμηση μιας ουσιαστικής σχέσης με τα παιδιά, απαλλαγμένης από αυταρχικό έλεγχο, εστιάζοντας στην παρουσία και την ενσυνείδητη ανατροφή.
- «Είναι καλά το παιδί μου;» της Melissa Goldberg Mintz
Η κλινική ψυχολόγος Melissa Goldberg Mintz, με εξειδίκευση στο τραύμα, παρέχει στους γονείς πρακτικά εργαλεία για την αναγνώριση και αντιμετώπιση των επιπτώσεων στρεσογόνων γεγονότων στα παιδιά. Το βιβλίο προσφέρει καθοδήγηση για την υποστήριξη των παιδιών που αντιμετωπίζουν προκλήσεις, υπογραμμίζοντας τον κρίσιμο ρόλο των γονέων στη διαδικασία της ανάρρωσης.
Το συγκεκριμένο βιβλίο αναγνωρίζει την εφηβεία ως μια περίοδο κρίσης αλλά και ευκαιρίας. Παρέχει στους γονείς πρακτικές συμβουλές για να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις αυτής της μεταβατικής φάσης, ενισχύοντας την οικογενειακή δυναμική και προωθώντας την ανάπτυξη υγιών σχέσεων.
Αυτά τα βιβλία αποτελούν πολύτιμους οδηγούς για τους γονείς που επιθυμούν να υποστηρίξουν τα παιδιά τους κατά την εφηβεία, προάγοντας την κατανόηση, την επικοινωνία και την ενσυνείδητη ανατροφή.
Οι έφηβοι δεν ζητούν να τους «σώσουμε». Ζητούν να τους δούμε. Να τους εμπιστευτούμε. Να είμαστε εκεί.
Και αν υπάρχει κάτι που δεν πρέπει ποτέ να τους στερήσουμε,
είναι η ελπίδα — όχι πως όλα θα πάνε τέλεια, αλλά πως δεν είναι μόνοι τους σ’ αυτό. Πως υπάρχει σχέση. Υπάρχει στήριγμα. Υπάρχει δρόμος.
(θα επανέλθουμε)
Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν κοινοποιείται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *