Από την ομάδα ΓεωΓΡΑΦΙΚΟΙ.
Γουινέα. Ισημερινή Γουινέα, Γουινέα-Μπισάου. Παπούα Νέα Γουινέα. Ο κόλπος της Γουινέας. Γουινέα στη Βιρτζίνια. Γουινέα στη Νέα Σκoτία. Ο κόσμος έχει περισσότερες Γουινέες από όσες μπορεί να διαχειριστεί. Πώς εξηγείται όμως η καθολική επικράτηση αυτής της ονομασίας;
Πολλοί γλωσσολόγοι αμφισβητούν τις παλιότερες εκτιμήσεις για την προέλευση της λέξης «Γουινέα». Ορισμένοι την εντοπίζουν στη βερβέρικη λέξη «aginaw», που περιέγραφε τους μαύρους ανθρώπους. Άλλοι, πάλι, πιστεύουν ότι αναφερόταν στο Djenné, μια εμπορική πόλη στο σύγχρονο Μάλι. Τον 15ο αιώνα οι Πορτογάλοι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν το «Guiné» για να περιγράψουν μια περιοχή κοντά στη σημερινή Σενεγάλη και μέχρι τον 18ο αιώνα οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούσαν το «Guinea» για να αναφερθούν σε ένα μεγάλο μέρος της ακτογραμμής της δυτικής Αφρικής.
Καθώς οι αποικιστές διαμόρφωναν την αφρικανική ήπειρο, πολλά ευρωπαϊκά έθνη έλεγχαν τη δική τους Γουινέα. Όταν η περιοχή απέκτησε την ανεξαρτησία της, η γαλλική Γουινέα έγινε Γουινέα, η ισπανική Γουινέα έγινε Ισημερινή Γουινέα και η πορτογαλική Γουινέα έγινε Γουινέα-Μπισάου. Η περιοχή αποτελούσε επίσης σημαντική πηγή χρυσού, εξ ου και η ονομασία «γκινέα» για το παλιό βρετανικό χρυσό νόμισμα αξίας 21 σελινιών.
Το 1545 τώρα, στην άλλη άκρη του κόσμου, ο Ισπανός εξερευνητής Yñigo Ortiz de Retez αποβιβάστηκε σε ένα νησί βόρεια της Αυστραλίας. Οι ομοιότητες των κατοίκων του με τους ανθρώπους της δυτικής Αφρικής ήταν καθοριστικές για να ονομάσει το νησί «Νέα Γουινέα». Η λέξη «παπούα» πιθανότατα προέρχεται από το μαλαισιανό «papuwah», που σημαίνει «φριζαρισμένος», ίσως μια αναφορά στα μαλλιά των νησιωτών.
Εκτός από τις περιοχές, υπάρχουν φυσικά και ζώα στην ονομασία των οποίων συναντάμε τη λέξη «Γουινέα»: Το ινδικό χοιρίδιο (Guinea Pig) είναι το πιο γνωστό, αλλά υπάρχει και η φραγκόκοτα (Guineafowl). Το ινδικό χοιρίδιο δεν προέρχεται από κάποια από τις Γουινέες της Αφρικής, αλλά από τη Νότια Αμερική.
Οι Ευρωπαίοι ίσως να μπέρδεψαν δικαιολογημένα τη Γουινέα με τη Γουιάνα, τη μόνη αγγλόφωνη χώρα της Νότιας Αμερικής σήμερα (μιας και το έφερε η κουβέντα, υπάρχει και η γαλλική Γουιάνα, πάλι στη Νότια Αμερική, ένα υπερπόντιο έδαφος της Γαλλίας).
Η Γουιάνα δεν έχει καμία σχέση με τη Γουινέα: Το όνομά της πιθανότατα προέρχεται από μια γηγενή λέξη που σημαίνει «γη των πολλών νερών». Ορισμένοι μελετητές ωστόσο προτείνουν μια εναλλακτική ετυμολογία για το ινδικό χοιρίδιο: Τα τρωκτικά αυτά μεταφέρθηκαν στη Βρετανία με πλοία «Guinea-men» – έτσι ονομάζονταν τα εμπορικά πλοία που ταξίδευαν μεταξύ Βρετανίας, Νότιας Αμερικής και Γουινέας.
Η φραγκόκοτα, από την άλλη, προήλθε από τη δυτική Αφρική. Αλλά έχει επίσης μια πολύπλοκη ιστορία. Τα πουλιά αυτά εισήχθησαν αρχικά στη Βρετανία μέσω της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και έτσι ονομάστηκαν «γαλοπούλες» (turkeys). Αργότερα, οι πρώτοι Άγγλοι άποικοι στην Αμερική μπέρδεψαν τα ιθαγενή πουλιά εκεί με τα αφρικανικά πτηνά και τα ονόμασαν επίσης «γαλοπούλες», ενώ στην πραγματικότητα, είναι ένα μεγαλύτερο και εντελώς ξεχωριστό είδος.
Χωρίς αμφιβολία πρόκειται για ένα γλωσσικό χάος.
Όντας αισιόδοξος άνθρωπος πάντως, υποθέτω ότι λύσαμε μια και καλή το γεωγραφικό μπέρδεμα με τις Γουινέες. Αλλά υπάρχουν αρκετά παρόμοια ερωτήματα. Πόσα Σουδάν υπάρχουν; Πόσες Κορέες; Πόσες Κίνες;
Απαντήσεις θα βρείτε στο βιβλίο Γεωγραφία για εντελώς αγεωγράφητους:
