Ο χρόνος είναι μια τεχνητή έννοια που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε για να κάνουμε πιο ανεκτή, πιο ανθρώπινη την απεραντοσύνη της αιωνιότητας και του σύμπαντος. Εφόσον δημιουργήσαμε την έννοια του χρόνου, μπορούμε επίσης να τη διαμορφώσουμε σε κάποιο βαθμό, για να παίζουμε τεχνάσματα με αυτήν. Ο χρόνος ενός παιδιού είναι πλατύς και αργός, με αχανείς εκτάσεις· ο χρόνος του ενηλίκου τρέχει τρομακτικά γρήγορα. Συνεπώς, ο χρόνος εξαρτάται από την αντίληψη, η οποία, όπως ξέρουμε, μπορεί να τροποποιηθεί εσκεμμένα. Είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβετε για να δαμάσετε την επιλογή της χρονικής στιγμής. Αν η εσωτερική αναταραχή που προκαλούν τα συναισθήματά μας τείνει να κάνει τον χρόνο να περνά γρηγορότερα, τότε έπεται ότι από τη στιγμή που θα ελέγχουμε τις συναισθηματικές αποκρίσεις μας στα γεγονότα, ο χρόνος θα κυλά πολύ πιο αργά. Αυτός ο διαφορετικός τρόπος για να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα συνήθως επιμηκύνει την αντίληψή μας για τον μελλοντικό χρόνο, ανοίγει δυνατότητες τις οποίες κλείνουν ο φόβος και ο θυμός και μας επιτρέπει την υπομονή που είναι η κύρια προϋπόθεση για την τέχνη της επιλογής της χρονικής στιγμής.
Έχουμε μπροστά μας τρία είδη χρόνου· το καθένα παρουσιάζει προβλήματα που μπορούν να λυθούν με την επιδεξιότητα και την εξάσκηση. Κατ’ αρχάς, υπάρχει ο μακρύς χρόνος: ο μακρόσυρτος, πολυετής χρόνος που πρέπει να τον διαχειριστούμε με υπομονή και μαλακή καθοδήγηση. Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπίσουμε τον μακρύ χρόνο είναι κυρίως αμυντικός – είναι η τέχνη του να μην αντιδρούμε παρορμητικά και να περιμένουμε την ευκαιρία. Ύστερα υπάρχει ο βεβιασμένος χρόνος: ο βραχυπρόθεσμος χρόνος που μπορούμε να τον χειριστούμε σαν επιθετικό όπλο, ανατρέποντας την επιλογή της χρονικής στιγμής που έκαναν οι εχθροί μας. Τέλος, υπάρχει ο τελικός χρόνος, όταν ένα σχέδιο πρέπει να εκτελεστεί με ταχύτητα και δύναμη. Περιμέναμε, βρήκαμε τη στιγμή και δεν πρέπει να διστάσουμε.
Μακρύς χρόνος. Ο διάσημος ζωγράφος του 17ου αιώνα Τσου Γιουνγκ λέει μια ιστορία που άλλαξε τη συμπεριφορά του ριζικά. Αργά ένα χειμωνιάτικο απόγευμα πήγε να επισκεφθεί μια πόλη που βρισκόταν από την άλλη πλευρά του ποταμού σε σχέση με τη δική του. Είχε μαζί του κάποια σημαντικά βιβλία και έγγραφα και είχε βάλει έναν νεαρό να τα κουβαλάει. Καθώς η βάρκα έφτανε στην άλλη πλευρά του ποταμού, ο Τσου Γιουνγκ ρώτησε τον βαρκάρη αν θα προλάβαιναν να φτάσουν στην πόλη προτού κλείσει η πύλη, επειδή η πόλη απείχε ένα χιλιόμετρο και ερχόταν η νύχτα. Ο βαρκάρης έριξε μια ματιά στο αγόρι και στο δεματάκι με τα χαλαρά δεμένα έγγραφα και βιβλία. «Ναι», απάντησε, «αν δεν περπατάς πολύ γρήγορα». Καθώς ξεκινούσαν, όμως, ο ήλιος έδυε. Και επειδή φοβούνταν μήπως κλειδώνονταν έξω από την πόλη μέσα στη νύχτα, λεία των τοπικών ληστών, ο Τσου και το αγόρι περπατούσαν ολοένα και γρηγορότερα και τελικά άρχισαν να τρέχουν. Ξαφνικά ο σπάγγος που έδενε τα χαρτιά έσπασε και τα έγγραφα σκορπίστηκαν στο χώμα. Χρειάστηκαν πολλά λεπτά για να ξαναφτιάξουν το δεματάκι, κι όταν πια έφτασαν στην πύλη της πόλης, ήταν πολύ αργά.
Όταν εντείνετε τον ρυθμό από φόβο και ανυπομονησία, δημιουργείτε μια σειρά από προβλήματα που πρέπει να τα διορθώσετε και τελικά δαπανάτε πολύ περισσότερο χρόνο παρά αν είχατε πάει με το πάσο σας. Μπορεί μερικές φορές οι βιαστικοί να φτάνουν νωρίτερα, όμως τα χαρτιά πετιούνται παντού, νέοι κίνδυνοι εμφανίζονται και οι βιαστικοί βρίσκονται σε διαρκή κατάσταση κρίσης, διορθώνοντας προβλήματα που δημιούργησαν οι ίδιοι. Μερικές φορές η καλύτερη κίνησή σας είναι να μην ενεργήσετε μπροστά στον κίνδυνο – πρέπει να περιμένετε, πρέπει εσκεμμένα να κάνετε πιο αργά. Καθώς περνάει ο καιρός, θα εμφανιστούν τελικά ευκαιρίες τις οποίες δεν είχατε φανταστεί.
Οι βιαστικοί συχνά εκλαμβάνουν τα επιφανειακά φαινόμενα ως πραγματικές τάσεις και βλέπουν μόνο ό,τι θέλουν να δουν. Πόσο καλύτερο είναι να βλέπετε αυτό που πραγματικά συμβαίνει, έστω κι αν είναι δυσάρεστο ή δυσκολεύει το έργο σας.
Βεβιασμένος χρόνος. Το κόλπο για να βιάσετε τον χρόνο είναι να ανατρέψετε την επιλογή της χρονικής στιγμής που κάνουν οι άλλοι – να τους κάνετε να βιαστούν, να τους κάνετε να περιμένουν, να τους κάνετε να εγκαταλείψουν τον ρυθμό τους, να διαστρεβλώσετε την αντίληψη του χρόνου που έχουν. Ανατρέποντας τους χρόνους του αντιπάλου σας ενώ εσείς παραμένετε υπομονετικός, ελευθερώνετε χρόνο για τον εαυτό σας, και αυτό είναι το μισό παιχνίδι.
Το 1473 ο λαμπρός Τούρκος σουλτάνος Μωάμεθ ο Πορθητής ζήτησε διαπραγματεύσεις με την Ουγγαρία για να τελειώσει τον πόλεμο που είχαν κατά περιόδους οι δύο χώρες εδώ και χρόνια. Όταν έφτασε ο Ούγγρος απεσταλμένος στην Τουρκία για να αρχίσει συνομιλίες, οι Τούρκοι επίσημοι ζήτησαν ταπεινά συγγνώμη – ο Μωάμεθ μόλις είχε φύγει από την Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα, για να πολεμήσει με τον παλιό εχθρό του, τον Ουζούν Χασάν. Όμως ήθελε επειγόντως ειρήνη με την Ουγγαρία και είχε ζητήσει να τον συναντήσει ο απεσταλμένος στο μέτωπο. Όταν ο απεσταλμένος έφτασε στο πεδίο της μάχης, ο Μωάμεθ είχε ήδη φύγει από εκεί, προχωρώντας προς τα ανατολικά για να κυνηγήσει τον ευκίνητο εχθρό του. Αυτό έγινε αρκετές φορές. Όποτε σταματούσε ο απεσταλμένος, οι Τούρκοι του έκαναν άφθονα δώρα και του παρέθεταν δείπνα, με ευχάριστες αλλά χρονοβόρες εθιμοτυπικές τελετές. Τελικά, ο Μωάμεθ νίκησε τον Ουζούν και συνάντησε τον απεσταλμένο. Όμως οι όροι του για ειρήνη με την Ουγγαρία ήταν υπερβολικά σκληροί. Μετά από λίγες μέρες, οι διαπραγματεύσεις τελείωσαν και το συνηθισμένο αδιέξοδο παρέμεινε. Ωστόσο, αυτό δεν πείραξε τον Μωάμεθ.
Στην πραγματικότητα, το είχε σχεδιάσει εξαρχής: Όταν κατέστρωνε την εκστρατεία του εναντίον του Ουζούν, είχε δει ότι αν εξέτρεπε τις στρατιές του προς τα ανατολικά θα άφηνε τη δυτική πλευρά του ευάλωτη. Για να εμποδίσει την Ουγγαρία να εκμεταλλευτεί την αδυναμία του και την εμπλοκή του σε άλλο σημείο, πρώτα δελέασε με την ειρήνη τον εχθρό του και ύστερα τον έκανε να περιμένει – όλα αυτά με τους δικούς του όρους.
Το να κάνετε τους ανθρώπους να περιμένουν είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να βιάσετε τον χρόνο, αρκεί να μην καταλάβουν τι ετοιμάζετε. Εσείς ελέγχετε το ρολόι, αυτοί καθυστερούν σε μια ατέρμονη αναμονή – και γρήγορα καταρρέουν, αποκαλύπτοντας ευκαιρίες για να χτυπήσετε. Το αντίθετο αποτέλεσμα είναι εξίσου ισχυρό: Κάνετε τους αντιπάλους σας να βιαστούν. Ξεκινήστε τα πάρε δώσε μαζί τους αργά και ύστερα ασκήστε ξαφνικά πίεση, κάνοντάς τους να νιώσουν πως όλα συμβαίνουν ταυτόχρονα.
Ο Φρόιντ πρόσεξε ότι οι ασθενείς που είχαν περάσει χρόνια στην ψυχανάλυση χωρίς βελτίωση ανάρρωναν ως εκ θαύματος ακριβώς τη στιγμή που όριζε μια συγκεκριμένη ημερομηνία για το τέλος της θεραπείας. Ο Ζακ Λακάν, ο διάσημος Γάλλος ψυχαναλυτής, χρησιμοποιούσε μια παραλλαγή αυτής της τακτικής – μερικές φορές τελείωνε τη συνηθισμένη ωριαία συνεδρία ψυχοθεραπείας μετά από δέκα μόνο λεπτά, χωρίς προειδοποίηση. Όταν συνέβαινε αυτό αρκετές φορές, ο ασθενής συνειδητοποιούσε ότι έπρεπε να κάνει τη μέγιστη χρήση αυτού του χρόνου, αντί να σπαταλά μεγάλο μέρος της ώρας με πολλά λόγια που δεν σήμαιναν τίποτα. Η προθεσμία, λοιπόν, είναι ισχυρό εργαλείο. Περιορίστε τις δυνατότητες της αναποφασιστικότητας και αναγκάστε τον άλλο να πάρει επιτέλους μια απόφαση ή να φτάσει στο προκείμενο – μη σας αναγκάζει να παίζετε με τους δικούς του βασανιστικούς όρους. Μην του δίνετε ποτέ χρόνο.
Τελικός χρόνος. Μπορείτε να παίξετε το παιχνίδι με την πιο μεγάλη τέχνη –να περιμένετε υπομονετικά τη σωστή στιγμή για να δράσετε, να αποπροσανατολίσετε τον ανταγωνιστή σας παίζοντας με τους χρόνους του–, αλλά αυτό δεν θα έχει κανένα νόημα αν δεν ξέρετε πώς να ολοκληρώσετε. Μην είστε από τους ανθρώπους που μοιάζουν με υποδείγματα υπομονής, αλλά στην πραγματικότητα απλώς φοβούνται να δώσουν ένα τέλος: Η υπομονή είναι άχρηστη αν δεν συνδυάζεται με την προθυμία να χιμήξετε χωρίς έλεος στον ανταγωνιστή σας τη σωστή στιγμή. Μπορείτε να περιμένετε όσο χρειάζεται για να έρθει η κατάληξη, αλλά όταν έρθει πρέπει να έρθει γρήγορα. Χρησιμοποιήστε την ταχύτητα για να παραλύσετε τον ανταγωνιστή σας, να καλύψετε τυχόν λάθη σας και να εντυπωσιάσετε τους ανθρώπους με την αύρα της εξουσίας και της κατάληξης.
Με την υπομονή ενός γητευτή φιδιών, παρασύρετε το φίδι για να βγει με γαλήνιους και σταθερούς ρυθμούς. Όταν όμως το φίδι βγει, θα απλώσετε το πόδι σας πάνω από το θανατηφόρο κεφάλι του; Δεν υπάρχει ποτέ καλός λόγος για να επιτρέψετε το παραμικρό πρόσκομμα στην τελική φάση του παιχνιδιού σας. Η βαθιά γνώση σας για την επιλογή χρονικής στιγμής μπορεί να κριθεί μόνο από το πώς θα δουλέψετε με τον τελικό χρόνο – πόσο γρήγορα θα αλλάξετε τον ρυθμό και θα φέρετε την κατάσταση σε μια γοργή και οριστική λήξη.
*Το απόπασμα είναι από το βιβλίο του Robert Greene, Οι 48 νόμοι της δύναμης.
Από το 1998 που κυκλοφόρησαν, οι 48 νόμοι της δύναμης του Robert Greene έχουν αποτελέσει τη βίβλο ηγετών, επιχειρηματιών και ισχυρών σε όλο τον κόσμο. Αυτό το συναρπαστικό βιβλίο έχει πυροδοτήσει συζητήσεις, έχει επηρεάσει και βοηθήσει εκατομμύρια αναγνώστες. Διότι ακόμα κι αν δεν ανήκεις στους ισχυρούς, αμείλικτους και φιλόδοξους, πρέπει τουλάχιστον να μάθεις να φυλάγεσαι από αυτούς…
Ανακαλύψτε όλα τα βιβλία του Robert Greene από τις εκδόσεις μας:
Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν κοινοποιείται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *