Νόμπελ λογοτεχνίας στην Olga Tokarczuk και στον Peter Handke!

Μόλις ανακοινώθηκαν τα Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2018 και το 2019. Μεγάλοι νικητές είναι αντίστοιχα η Olga Tokarczuk (Πολωνία, 6η φορά που κερδίζει) και ο Peter Handke (Αυστρία, 2η φορά που κερδίζει). 

Όλγκα Τοκάρτσουκ

Στα ελληνικά κυκλοφορεί μόνο ένα βιβλίο της, το «Αρχέγονο και άλλοι καιροί», από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αλεξάνδρας Ιωαννίδου. Όπως αναφέρουμε και αργότερα στο άρθρο μας, θα καταλάβετε ότι αυτή η επιλογή του εκδοτικού δεν ήταν τυχαία. Πάντως, η Τοκάρτσουκ είχε τιμηθεί και πέρσι με το Man Booker International, ενώ το έργο της διακρίνει μια ευφάνταστη αφηγηματική γραμμή που αναδεικνύει το ξεπέρασμα των ορίων ως μορφή ζωής.

Η Όλγκα Τοκάρτσουκ γεννήθηκε το 1962 στην πόλη Βρότσλαβ της Πολωνίας, όπου ζει ως σήμερα. Από το 1989, όταν δημοσίευσε την πρώτη της ποιητική συλλογή, παράλληλα με το κυρίως επάγγελμά της, της ψυχολόγου και ψυχοθεραπεύτριας, έχει αναδειχθεί σε μια από τις επιφανέστερες (αν όχι η επιφανέστερη πλέον) προσωπικότητες των σύγχρονων πολωνικών γραμμάτων.

Αν θέλετε να πάρετε μια γεύση για το «Αρχέγονο και άλλοι καιροί», μπορείτε να διαβάσετε την -όπως πάντα- εξαιρετική κριτική του Γιάννη Καλογερόπουλου στο Blog ΝΟ14ΜΕ.

Olga Tokarczuk βιβλίο

Πέτερ Χάντκε

Σε αντίθεση με την Τοκάρτσουκ, ο Πέτερ Χάντκε είναι πολυμεταφρασμένος στη χώρα μας (δείτε εδώ αναλυτικά τα έργα του). Από τα πιο πρόσφατα βιβλία του ξεχωρίζουν η νουβέλα «Η μεγάλη πτώση», από εκδόσεις Εστία, και το μυθιστόρημα «Η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτυ», από τις εκδόσεις Gutenberg. Στο έργο του συναντάμε μια γλωσσική ευφυΐα και τον Χάντκε απασχολεί η εξερεύνηση και ταυτοποίηση της ανθρώπινης εμπειρίας.

Ο Πέτερ Χάντκε γεννήθηκε το 1942 στην Καρινθία της Αυστρίας, η μητέρα του ήταν σλοβενικής καταγωγής και ο πατέρας του Γερμανός στρατιώτης. Σπούδασε νομικά στο Γκρατς, αλλά διέκοψε τις σπουδές του το 1966, όταν δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Σφήκες». Την ίδια χρονιά ανέβηκε στη Φρανκφούρτη σε σκηνοθεσία Κλάους Πάιμαν το θρυλικό θεατρικό του «Βρίζοντας το κοινό». Χαλκέντερος συγγραφέας, ο Χάντκε δημοσίευσε έκτοτε δεκάδες μυθιστορήματα, νουβέλες και θεατρικά έργα και θεωρείται πια ένας από τους κλασικούς μοντέρνους του 20ού αιώνα.

Μετέφρασε επίσης ξένους συγγραφείς στα γερμανικά, μεταξύ άλλων τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. Η φιλοδοξία του ήταν να δημιουργήσει μια σύγχρονη επική γραφή που θα απελευθερώνει την πραγματικότητα από τα τετριμμένα σχήματα πρόσληψης.

Και πάλι, αν θέλετε να πάρετε μια γεύση για τη γραφή του Χάντκε, προτείνουμε να διαβάσετε μια κριτική στο Blog NO14ME για μια παλιότερη έκδοση του «Η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτυ».

Κάνουμε και μια υποσημείωση, που δεν έχει να κάνει με την αξία των γραπτών του Χάντκε, όμως έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη γενικότερη συζήτηση γύρω από το Νόμπελ: Μετά την ανακοίνωση του ονόματός του ήρθαν στην επιφάνεια αρκετές αντιδράσεις σχετικά με τη στάση που είχε κρατήσει ο συγγραφέας κατά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας (είχε ταχθεί αναφανδόν υπέρ του καθεστώτος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς). Χαρακτηριστικά ο Σαλμάν Ρούσντι τον είχε αποκαλέσει τότε «ηλίθιο της χρονιάς», δήλωση στην οποία φαίνεται να εμμένει. 

Πέτερ Χάντκε βιβλίο

Γιατί δεν δόθηκε Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2018.

Είναι πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού που συμβαίνει αυτή η διπλή, ταυτόχρονη απονομή. Πέρσι η επιτροπή της Σουηδικής Ακαδημίας που απονέμει τα Νόμπελ Λογοτεχνίας μπλέχτηκε σε ένα μεγάλο σκάνδαλο που έπληξε σφοδρά την εικόνα της. Το σκάνδαλο ξεκίνησε ως σεξουαλικής φύσης και αργότερα αποκαλύφθηκε ότι υπήρχαν και διαρροές των ονομάτων των νικητών πριν την επίσημη ανακοίνωση, γεγονός που οδηγούσε στο ποντάρισμα μεγάλων ποσών σε στοιχήματα.

Ως αποτέλεσμα της θύελλας που ακολούθησε, οι διαδικασίες απονομής αναβλήθηκαν για ένα χρόνο, προκειμένου η επιτροπή να ανασυστήσει το κύρος της και να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού. Έκτοτε, έγιναν πολλές αλλαγές στη δομή της επιτροπής και η Σουηδική Ακαδημία ευελπιστεί φέτος να κάνει μια νέα αρχή. Προσανατολισμένες προς αυτό το κομμάτι φαίνεται ότι είναι και οι φετινές επιλογές για τους δύο νικητές. Η επιτροπή απέφυγε τα πολύ μεγάλα ονόματα (βλ. Άτγουντ) που αναμφισβήτητα θα προσέλκυαν περισσότερο το ενδιαφέρον των ΜΜΕ και προτίμησε να δώσει ένα ξεκάθαρο στίγμα με επίκεντρο τη λογοτεχνία.

Οι ελληνικές νίκες και μια μεγάλη μας ήττα.

Το βραβείο Νόμπελ άρχισε να δίνεται το 1901 και στις μέρες μας συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο αξίας 825.000€. Δεν είναι μικρό ποσό φυσικά, όμως είναι ασύγκριτη η δόξα που κατακτάει κάθε συγγραφέας που κερδίζει αυτήν την ύψιστη τιμή. Οι δύο Έλληνες που τους έχει απονεμηθεί Νόμπελ Λογοτεχνίας είναι ο Γιώργος Σεφέρης (1963) και ο Οδυσσέας Ελύτης (1979), ενώ είναι γνωστό ότι ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν υποψήφιος για 9 χρονιές, όμως το ελληνικό κράτος πολέμησε την προοπτική μιας νίκης, καθώς θεωρούσε ότι θα ήταν επικίνδυνη ιδεολογικά.

Επίσης, να υπενθυμίσουμε ότι ποτέ δεν ανακοινώνονται υποψηφιότητες για την τρέχουσα απονομή. Είναι παράδοση ότι τα ονόματα όσων έχουν συζητηθεί από την εκάστοτε επιτροπή, δίνονται στη δημοσιότητα μετά από πενήντα χρόνια.

νίκος καζαντζάκης υποψηφιότητες νόμπελ

Ποιοι άλλοι έχουν κερδίσει το Νόμπελ τα τελευταία χρόνια;

Υπάρχουν διάφορες επιλογές που έχουν ξεχωρίσει στη δεκαετία που διανύουμε, η κάθε μία για τους δικούς της λόγους.
2017 -> Καζούο Ισιγκούρο (Πανάξια, αρκετά «ασφαλής» επιλογή. Στα ελληνικά πλέον από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Εδώ το άρθρο μας για τη νίκη του.)
2016 -> Μπομπ Ντίλαν (Ναι, οκ, ακόμα έχουμε κάποιες απορίες για αυτό. Εδώ το άρθρο μας για τη νίκη του.)
2015 -> Svetlana Alexievich από τη Λευκορωσία (Ετεροχρονισμένο Best seller φέτος παντού εξαιτίας της σειράς Chernobyl. Από τις εκδόσεις Πατάκη.)
2014 -> O Γάλλος Patrick Modiano. (Στα ελληνικά από εκδόσεις Πόλις.)
2013 -> Η Καναδή Alice Munro (Έχει κερδίσει και Man Booker International, θα βρείτε τα εξαιρετικά βιβλία της στις εκδόσεις Μεταίχμιο.)
2012 -> Ο Κινέζος Mo Yan. (Στα ελληνικά από εκδόσεις Άγρα και Καστανιώτη.)
2011 -> Ο Σουηδός Tomas Tranströmer. (Η επιτροπή έχει κατηγορηθεί ότι δίνει μια έμφαση στους ντόπιους συγγραφείς. Εντάξει, συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες. Πάντως θα βρείτε ποιήματά του στα ελληνικά από εκδόσεις Σαιξπηρικόν, Printa και Νεφέλη.)
2010 -> Ο Περουβιανός Μάριο Βάργας Λιόσα. (Στα ελληνικά από εκδόσεις Καστανιώτη, που δικαίως θεωρείται για τη χώρα μας ο εκδοτικός των νομπελίστων.)

Μπομπ ντίλαν νόμπελ λογοτεχνίας

 

2 Comments

  1. Pingback: Νόμπελ Λογοτεχνίας 2021 στον Abdulrazak Gurnah – Dioptra Blog

  2. Pingback: Νόμπελ λογοτεχνίας 2020 στη Louise Glück! – Dioptra Blog

Σχολιάστε

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν κοινοποιείται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *