Επιβίωση εναντίον ευημερίας.
Ως «μαμά» φυτών, παρατηρώ πότε τα φυτά μου ευημερούν (ανθίζουν, το φύλλωμά τους είναι πλούσιο και ξεπερνούν τις αρχικές προσδοκίες μου) και πότε απλώς επιβιώνουν (μαραζώνουν, ίσα που τα καταφέρνουν, απλώς υπάρχουν). Όταν οι άνθρωποι μεγαλώνουν σε δυσλειτουργικά περιβάλλοντα, ίσως υποκύψουν στη δυσλειτουργικότητα, ίσως επιβιώσουν ή ίσως ευημερήσουν.
Συχνά λέμε ότι οι άνθρωποι «επιβιώνουν» σε μια δυσλειτουργική οικογένεια, όμως σπάνια αναγνωρίζουμε ότι μπορούν και να «ευημερήσουν» παρά το ότι μεγάλωσαν σε μια δυσλειτουργική οικογένεια. Η ευημερία υποθέτει ότι ναι, το περιβάλλον είχε επίδραση στην εξέλιξή μας, όμως η προσωπικότητα, η αποφασιστικότητα και η υπόστασή μας υπερίσχυσαν των συνθηκών. Ποτέ δεν μπορούμε να πούμε ποιοι θα ήμαστε αν είχαμε μεγαλώσει σε διαφορετικό περιβάλλον.
Όμως, μερικοί άνθρωποι κατάφεραν δυναμικά να αψηφήσουν τις πιθανότητες που δημιούργησαν οι συνθήκες τους. Επιβιώνετε όταν δεν επαναλαμβάνετε τον κύκλο, όμως ευημερείτε όταν δημιουργείτε νέα δεδομένα και νέα τροχιά. Η συνειδητή επίγνωση και η προσπάθεια είναι αυτά που ξεχωρίζουν κάποιον που ευημερεί από κάποιον που απλώς επιβιώνει. Μπορείτε συνειδητά να δημιουργήσετε μια διαφορετική ζωή, και όσοι το καταφέρνουν είναι εκείνοι που σπάνε τον κύκλο.
Αυτοί που σπάνε τον κύκλο
Κάποιος που σπάει τον κύκλο είναι ένα άτομο που εσκεμμένα αλλάζει το παγιωμένο μοτίβο οικογενειακής δυσλειτουργίας. Όταν είστε οι πρώτοι που το κάνετε, συχνά δέχεστε την αντίδραση των άλλων μελών της οικογένειας επειδή αμφισβητείτε τις οικογενειακές νόρμες. Δεν είναι εύκολο να είστε οι πρώτοι, διότι πρέπει να μάθετε στον εαυτό σας πολλά από όσα χρειάζεται να ξέρετε για να τα καταφέρετε. Μαθαίνετε πώς να είστε διαφορετικοί άνθρωποι, χωρίς ιδιαίτερες κατευθυντήριες γραμμές και, ορισμένες φορές, χωρίς υποστήριξη από την οικογένεια. Όσοι σπάνε τον κύκλο είναι διατεθειμένοι να ξεμάθουν όσα δεν τους βοηθούσαν και πρόθυμοι να βγουν από την πεπατημένη για να δημιουργήσουν μια ζωή που λειτουργεί καλύτερα για εκείνους.
Πράγματα που ίσως δυσκολέψουν όσους σπάσουν τον κύκλο:
- Να παίρνουν συστηματικά αποφάσεις που να τους ωφελούν.
- Να διαχειρίζονται τις τύψεις του επιζώντα.
- Να αντιμετωπίζουν το σύνδρομο του απατεώνα.
- Να δημιουργήσουν ένα υγιές υποστηρικτικό σύστημα.
- Να είναι ειλικρινείς με την προσωπική τους ιστορία εξαιτίας του φόβου τους ότι θα κριθούν.
- Να βρουν μια κοινότητα ανθρώπων με παρόμοιες εμπειρίες.
- Να θυμούνται να φροντίζουν τον εαυτό τους.
- Να μάθουν πώς να κοινωνικοποιούνται με ανθρώπους που έχουν πιο παραδοσιακή ανατροφή.
- Να μάθουν να προσαρμόζονται σε περιβάλλοντα στα οποία δεν έχουν καθόλου εμπειρία.
- Να θέτουν περιορισμούς στο πόσο συχνά και με ποιους τρόπους μπορούν να βοηθούν τους άλλους.
Κάποιες φορές το να αποφασίσετε να αλλάξετε τον εαυτό σας σημαίνει ότι πρέπει να αποστασιοποιηθείτε από ανθρώπους που δεν έχουν αλλάξει ή επιμένουν να συντηρούν προβληματικές συμπεριφορές. Μπορεί να είναι δύσκολο να αφήσετε πίσω αγαπημένους ανθρώπους όταν εκείνοι δεν αλλάζουν μαζί με εσάς. Ίσως αυτό σας καταστήσει παρία στην οικογένειά σας.
Οι αλλαγές που κάνετε στην προσωπική σας ζωή μπορούν επίσης να επηρεάσουν τον τρόπο που οι άνθρωποι στη ζωή σας βλέπουν τον εαυτό τους. Αυτοί που σπάνε τον κύκλο νοιάζονται για τις οικογενειακές τους σχέσεις και γνωρίζουν ότι κάποιες από αυτές θα αλλάξουν μόλις εκείνοι αρχίσουν να ευημερούν. Αν εσείς είστε το άτομο που σπάει τον κύκλο στην οικογένειά σας, οι άλλοι μπορεί να δυσκολευτούν να αποδεχτούν τις αλλαγές που κάνετε επειδή σας ήξεραν πριν ακόμα εσείς γνωρίσετε τον εαυτό σας.
Όσο μεγαλώνετε γίνεστε όλο και περισσότερο ο εαυτός σας, και αυτό μπορεί να είναι δύσκολο για τους ανθρώπους που θέλουν να σας βλέπουν μόνο με έναν συγκεκριμένο τρόπο – τον τρόπο που τους βολεύει καλύτερα.
Στις δυσλειτουργικές οικογένειες παίρνουν τις αλλαγές προσωπικά
Η αλλαγή μπορεί να θεωρηθεί απόρριψη, ακόμα κι αν είναι προς το καλύτερο. Μπορεί να αποτελεί απειλή για ένα κατακερματισμένο σύστημα, επειδή ο υπαινιγμός είναι ότι επειδή κάνετε εσείς αλλαγές, πρέπει και όλοι οι άλλοι να αλλάξουν. Είναι αλήθεια, όμως, ότι όταν εσείς αλλάζετε, είναι πιθανό ότι και τα συστήματα γύρω σας αλλάζουν, ή τουλάχιστον αλλάζει ο τρόπος που εσείς βλέπετε αυτά τα συστήματα.
Όταν κάποιος σας απορρίψει εξαιτίας της αλλαγής που έχετε κάνει, η γλώσσα που χρησιμοποιεί μπορεί να ακούγεται ως εξής:
- «Νομίζεις ότι είσαι καλύτερος από μας».
- «Δεν μεγάλωσες έτσι. Γιατί είσαι έτσι τώρα;»
- «Παλιότερα αυτό ήταν αρκετό για σένα».
- «Φέρεσαι περίεργα».
Ακόμα όμως κι αν οι άλλοι παίρνουν προσωπικά τις αλλαγές που έχετε κάνει, δεν είναι απαραίτητο να πάρετε κι εσείς προσωπικά την απόρριψή τους. Θυμηθείτε ότι η αλλαγή είναι δύσκολη, και όταν κάποιος αντιστέκεται σε αυτήν, ίσως σας ασκήσει κριτική επειδή εσείς αλλάξατε.
Ίσως κάποιοι προτιμούν να είναι θύματα από το να αποδεχτούν τον έλεγχο
Είναι πιθανό να σας θυματοποιήσουν χωρίς να γίνετε θύματα. Οι άνθρωποι μπορούν να σας κάνουν διάφορα πράγματα, όμως η ζωή σας δεν χρειάζεται να γίνει αντανάκλαση των πράξεών τους. Τα θύματα πιστεύουν ότι είναι ανίσχυρα, ακόμα και σε καταστάσεις που έχουν το πάνω χέρι. Κάποτε άκουσα μια γυναίκα σαράντα ετών να λέει: «Δεν θα πάω ποτέ στο πανεπιστήμιο επειδή οι γονείς μου δεν μου μίλησαν ποτέ για το πανεπιστήμιο». Δεν είχε τον έλεγχο της δυνατότητάς της να πάρει τα ηνία της ζωής της.
Ακόμα και στα σαράντα εξακολουθούσε να θεωρεί τους γονείς της υπεύθυνους για αυτό που μπορούσε η ίδια να κάνει για τον εαυτό της στο παρόν.
Δεν είστε θύματα των περιστάσεων. Είστε οι άνθρωποι που επιλέγετε να γίνετε είτε ενάντια στις περιστάσεις είτε εξαιτίας τους. Το τραύμα ίσως είναι μέρος της προσωπικής σας ιστορίας, όμως δεν αποτελεί αντανάκλαση του συνόλου της προσωπικότητάς σας. Ακόμα κι αν η δυσλειτουργικότητα στις σχέσεις σας επηρεάζει την αυτοπεποίθησή σας και την επιθυμία σας να προσπαθήσετε, μπορείτε να αποκτήσετε αυτοπεποίθηση μέσα από τον αγώνα σας.
Οι δηλώσεις των θυμάτων ακούγονται ως εξής:
- «Οι γονείς μου δεν μου έμαθαν ποτέ να________. Συνεπώς, δεν μπορώ να _________».
- «Δεν είναι δικό μου λάθος που δεν έμαθα ποτέ πώς να _______».
- «Οι γονείς μου με έκαναν έτσι, και δεν μπορώ να κάνω τίποτα για αυτό».
- «Δεν ευθύνομαι εγώ για το τι άνθρωπος είμαι».
Πώς να διακόψετε το μοτίβο συμπεριφοράς του θύματος
- Σταματήστε να βρίσκετε δικαιολογίες για πράγματα που μπορείτε να ελέγξετε.
- Αποφασίστε να προχωρήσετε μπροστά παρά τα όσα έγιναν.
- Μην κρατάτε κακία.
- Αναγνωρίστε ότι δεν είστε τέλειοι.
- Εξερευνήστε όσα έχετε μάθει.
- Δείξτε αυτοπεποίθηση.
- Σταματήστε να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους.
- Ανακαλύψτε τρόπους με τους οποίους μπορείτε να φροντίσετε καλύτερα τον εαυτό σας.
- Κατανοήστε τα συναισθήματά σας και μάθετε πώς να τα εκφράζετε.
- Ελαχιστοποιήστε ή εξαλείψτε τελείως την αυτολύπηση (αλλιώς θα μείνετε κολλημένοι στο ίδιο σημείο για πάντα).
- Αναγνωρίστε ποια πράγματα μπορείτε να ελέγξετε (διεκδικήστε τη δύναμή σας).
*Απόσπασμα από το βιβλίο Ό,τι μας έχει σημαδέψει
Από τη συγγραφέα του βιβλίου «Βάλε τα όριά σου»:
Διαβάστε επίσης: