Την τελευταία Κυριακή του Ιουλίου το 2022, η γυναικεία ομάδα της Αγγλίας (γιατί άραγε χρειάζεται το επίθετο «γυναικεία», ενώ για τους άνδρες μέχρι στιγμής δεν χρησιμοποίησα ποτέ το αντίστοιχα επίθετο «ανδρική», και γιατί γράφω διαρκώς «ποδοσφαιριστής» και όχι «ποδοσφαιρίστρια»;) κατακτά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στην παράταση.
Πέντε εβδομάδες πριν, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχει ανατρέψει μια απόφαση πενήντα ετών με την οποία η άμβλωση ήταν νόμιμη σε εθνικό επίπεδο. Η συντηρητική πλειοψηφία του Ανώτατου Δικαστηρίου τερματίζει ουσιαστικά το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση. Εκατομμύρια γυναίκες στις ΗΠΑ είναι πλέον πολύ πιθανό να χάσουν το δικαίωμα στην άμβλωση. Η πατριαρχία επιστρέφει – αν είχε φύγει ποτέ.
Λίγους μήνες πριν, τον Απρίλιο του 2022, η γυναικεία εθνική ομάδα της Βόρειας Ιρλανδίας χάνει 5-0 από την εθνική ομάδα της Αγγλίας. Ο τότε προπονητής της Βόρειας Ιρλανδίας. Κένι Σιλντς στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε τον αγώνα δηλώνει:
«Στα γυναικείο παιχνίδι … αν δείτε το μοτίβο, όταν μια ομάδα δέχεται ένα γκολ σύντομα θα δεχτεί και ένα δεύτερο. Διότι τα κορίτσια και οι γυναίκες είναι πιο συναισθηματικές από τους άνδρες… Αυτό είναι πρόβλημα που αντιμετωπίζει όχι μόνο η Βόρεια Ιρλανδία, αλλά όλες οι χώρες». Αμέσως μετά, ο Ίαν Ράιτ, πρώην ποδοσφαιριστής και νυν αθλητικός σχολιαστής, μοιράζεται στο Τουίτερ μια φωτογραφία του: να αγωνίζεται με τη φανέλα της Άρσεναλ και τα δάκρυά του να τρέχουν ποτάμι. Για να μη θυμηθούμε (γιατί όχι να θυμηθούμε!) τους λυγμούς του Πολ Γκασκόιν στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ιταλίας το 1990.
Στα λόγια του Σιλντς, που απολογήθηκε στη συνέχεια, βλέπουμε καλά παγιωμένα στερεότυπα. Το στερεότυπο για τους άνδρες είναι ότι είναι σκληροί και συνεπώς δεν (πρέπει να) κλαίνε. Γι” αυτό ίσως οι γυναίκες νιώθουν πιο άνετα από τους άνδρες να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Όλες και όλοι είμαστε συναισθηματικά ευάλωτοι και καλό είναι να κλαίμε όταν νιώθουμε έτσι.
Δεν σκοπεύω, όμως, να εξετάσω τις ρίζες της πατριαρχίας και του μισογυνισμού. Υπάρχουν εξαιρετικές μελέτες που το κάνουν αυτό. Το ποδόσφαιρο δεν υπάρχει και δεν εξελίσσεται σε κενό αέρος. Αλλά μέσα στην κοινωνία. Το ποδόσφαιρο είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Όταν οι ταξικές, έμφυλες και παντός τύπου ανισότητες βασανίζουν και καθορίζουν τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων, το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστο. Το ποδόσφαιρο μπορεί να δημιουργήσει έναν άλλο κόσμο. Το τι κόσμο και το πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό θα το συζητήσω στα δύο τελευταία μέρη του βιβλίου. Ας περάσουμε λίγο χρόνο ακόμη διερευνώντας τις σχέσεις που διαπερνούν και καθορίζουν κάθε ανθρώπινη δημιουργική διαδικασία.
Η συνεισφορά της γυναίκας είναι συχνά αόρατη. Σύμφωνα με το παραδοσιακό πατριαρχικό μοντέλο, ο άνδρας φέρνει τα λεφτά, κι αυτός που φέρνει τα λεφτά αποκτά την περισσότερη εξουσία. Σαν τον ποδοσφαιριστή που σκοράρει και παίρνει την περισσότερη δόξα και, συνήθως, χρήματα. Η γυναίκα κάνει τις δουλειές του σπιτιού. Καθαρίζει, πλένει, σιδερώνει, μαγειρεύει, μεγαλώνει τα παιδιά. Τουλάχιστον, στον «προηγμένο» κόσμο η κατάσταση δεν είναι πλέον έτσι, θα πει κάποιος. Το 2011, η αξία της απλήρωτης εργασίας των γυναικών παγκοσμίως είχε υπολογιστεί σε περίπου 8 τρισεκατομμύρια δολάρια έναντι 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για τους άνδρες. Με την πανδημία του κορονοϊού, η συνεισφορά των γυναικών αυξήθηκε ακόμη περισσότερο. Κι αυτό διότι η ανάγκη για φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων, όπως και οι δουλειές του σπιτιού, εντάθηκαν.
Η FIFA δίνει λιγότερα χρήματα στις εθνικές ομάδες των γυναικών από ό,τι των ανδρών. Στις ΗΠΑ, όμως, είχαμε μια ιστορική εξέλιξη στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Τον Μάιο του 2022, τα συνδικάτα των εθνικών ομάδων ποδοσφαίρου ανδρών και γυναικών συμφώνησαν να μοιράζονται επί ίσοις όροις τα χρήματα της FIFA. Εκεί όπου καταργήθηκε το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση και πήγαμε βήματα πίσω, εκεί έγινε και ένα μικρό βήμα προς τα μπροστά. Τρεκλίζοντας προχωράμε.
*Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Βασίλη Κωστάκη, Αλλάζοντας τον κόσμο με μια μπάλα:
Διαβάστε επίσης: