Όταν οι φωνές των γκολ κάλυψαν τις κραυγές των βασανιστηρίων

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ο γύρος του κόσμου με ένα σομπρέρο»
Το Μουντιάλ του 1978 είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα όλων των εποχών. (Δύο χρόνια νωρίτερα, μια σκληρή στρατιωτική χούντα είχε ανατρέψει τη δημοκρατική κυβέρνηση της Αργεντινής και διατηρήθηκε στην εξουσία με τρομοκρατικές μεθόδους.)

Ένα Μουντιάλ γεμάτο όμορφες εικόνες από τα γεμάτα γήπεδα, αλλά και την ασχήμια της πολιτικής κατάστασης στην Αργεντινή και πολλές κατηγορίες για όσα έγιναν στον αγωνιστικό χώρο (και έξω από αυτόν). Η ιστορία του Λεοπόλδο Ιάκιντο Λούκε συμπυκνώνει όλα τα ωραία και τα άσχημα του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Ο Λούκε δεν είναι τόσο γνωστός εκτός Αργεντινής, αλλά ήταν ο παρτενέρ του μεγάλου Μάριο Κέμπες στην επίθεση. Ένας πολύ καλός στράικερ με το χαρακτηριστικό μουστάκι που το είχε αφήσει όταν έπαιζε στην Ουνιόν, τότε που δεν τον έβαζαν πολύ και είχε δηλώσει: «Αν επιτέλους παίξω, θα αφήσω μουστάκι».

Ο Λούκε ήταν βασικός στο πρώτο παιχνίδι της Αλμπισελέστε απέναντι στην Ουγγαρία. Το θεωρητικά πιο εύκολο ματς του ομίλου. Σκόραρε και τελικά η Αργεντινή πήρε με τα χίλια ζόρια στο 83′ τη νίκη με 2-1. Το δύσκολο ξεκίνημα άγχωσε πολύ τους Αργεντινούς, ακόμα περισσότερο δε τους ανθρώπους της χούντας της Αργεντινής, που είχαν επενδύσει πάρα πολλά στην πορεία της ομάδας τους – το Μουντιάλ ήταν η ευκαιρία να δείξουν στον κόσμο ότι όλα βαίνουν καλώς.

Κάποιος αξιωματούχος πλησίασε τον Λούκε μετά το ματς και σαν «κακός» από b-movie του είπε: «Μπορεί τελικά να είναι όμιλος του θανάτου…. για σας». (Ο όμιλος του θανάτου ήταν η Ιταλία, η Γαλλία, η Αργεντινή και η Ουγγαρία.) Ο Λούκε, όπως ήταν φυσικό, τρόμαξε. Την ίδια ημέρα είχε βρεθεί νεκρός ένας φίλος του, αγνοούμενος για καιρό, θύμα προφανώς της χούντας.

Στις 6 Ιουνίου του 1978 η Αργεντινή αντιμετώπιζε τη Γαλλία. Ο αδερφός του Λούκε δεν είχε προλάβει να βγάλει εισιτήριο για να ταξιδέψει στο Μπουένος Άιρες και να δει τον αδερφό του. Παρακάλεσε έναν ηλικιωμένο γείτονα που μετέφερε λαχανικά με το φορτηγό του να τον πάρει μαζί του. Στον δρόμο είχε πολλή ομίχλη και ο οδηγός έχασε τον έλεγχο. Ο αδερφός του Λούκε έχασε τη ζωή του στις έξι το πρωί στον δρόμο για το Μπουένος Άιρες. Η οικογένεια Λούκε συγκλονίστηκε, ο πατέρας όμως ζήτησε από τους ανθρώπους της Εθνικής να μην το πουν στον γιο του για να αφοσιωθεί στο παιχνίδι.

Το ματς ήταν και πάλι δύσκολο. Η Αργεντινή προηγήθηκε με πέναλτι του Πασαρέλα, αλλά ο νεαρός Πλατινί ισοφάρισε. Καρμπόν με το ματς με την Ουγγαρία, η λύτρωση ήρθε προς το τέλος. Στο 73′ η μπάλα έφτασε στον Λούκε έξω από τη μεγάλη περιοχή, αυτός την έστρωσε και έπιασε ένα βρομόσουτο που κατέληξε στην εστία της Γαλλίας. Όπως είπε κι ο ίδιος σε συνέντευξή του, πάντα έβαζε τα δύσκολα γκολ και όχι τα εύκολα.

Λίγα λεπτά αργότερα ο Λούκε χτύπησε μετά από ένα φάουλ, του βγήκε ο αγκώνας και πονούσε πολύ. Πήγε στο τούνελ, του έβαλαν αναισθητικό, του έδεσαν τον αγκώνα και του είπαν ότι το ματς είχε τελειώσει γι’ αυτόν. Όμως ότι είχαν γίνει κι οι δύο αλλαγές και η Αργεντινή θα έπαιζε αναγκαστικά με δέκα. Ο Λούκε γύρισε πίσω και έμεινε στο χορτάρι μέχρι το τέλος, παρά τους πόνους.

Η δεύτερη νίκη της Αργεντινής πανηγυρίστηκε έξαλλα και το γκολ του Λούκε έμεινε αξέχαστο. Την επόμενη ημέρα εμφανίστηκε η οικογένειά του στην προπόνηση. «Νόμιζα ότι είχαν ταξιδέψει για να δουν πώς είναι το χέρι μου. Μόλις είδα τη μάνα μου να κλαίει, κατάλαβα ότι κάτι είχε συμβεί. Μου είπαν ότι ο αδερφός μου σκοτώθηκε σε δυστύχημα».

Ο Λούκε πήγε στο νεκροτομείο για να αναγνωρίσει τον αδερφό του. «Λένε όλοι για τη σχέση της Εθνικής με τους στρατιωτικούς, αλλά να σας πω κάτι; Δεν βρέθηκε κανείς δίπλα μας. Ούτε ένας τους να πει συλλυπητήρια. Αναγκάστηκα να ζητήσω χρήματα από τον Πασαρέλα (ΣΣ: αρχηγός της ομάδας) και το κοινό ταμείο που είχαμε οι παίκτες για να μεταφερθεί η σωρός του αδερφού μου πίσω στη Σάντα Φε». Η χούντα ενδιαφερόταν για τις νίκες, όχι όμως για τα προσωπικά προβλήματα των παικτών.

Με την Αργεντινή να έχει προκριθεί, ο Λούκε δεν συμμετέχει στο τρίτο παιχνίδι με την Ιταλία. Ο ίδιος στενοχωρημένος, γιατί είχε πολύ στενή σχέση με τον αδερφό του, και απογοητευμένος από τη στάση των αρχών, σκέφτεται να μη συνεχίσει. Ο προπονητής Σέζαρ Λουίς Μενότι του λέει να κάνει ό,τι θέλει, αλλά κι ότι τον χρειάζονται. Πριν από το ματς με την Ιταλία, κρατούν ενός λεπτού σιγή και οι συμπαίκτες του φέρουν το μήνυμα: «Λεοπόλδο, σε περιμένουμε». Η Αργεντινή χάνει με 1-0 και την ημέρα που κηδεύεται ο αδερφός του, ο πατέρας του λέει: «Πρέπει να γυρίσεις, δεν είδες ότι έχασαν χωρίς εσένα;».

Ο Λούκε επιστρέφει για τη δεύτερη φάση, χάνοντας το πρώτο ματς με την Πολωνία. Πονάει πάρα πολύ στο χέρι και στην προπόνηση δοκιμάζει… πτώσεις για να δει αν αντέχει. Μέσα σε όλα, στις σκληρές προπονήσεις της Αργεντινής δέχεται και ένα χτύπημα και το μάτι του μαυρίζει και πρήζεται. Με… ένα χέρι και ένα μάτι, ο Λούκε δεν σκέφτεται στιγμή να χάσει τα άλλα παιχνίδια. Παίζει τόσο στο 0-0 με τη Βραζιλία, όσο και στο διαβόητο ματς με το Περού.

Για να περάσει η Αργεντίνη πρέπει να συντρίψει το Περού με τουλάχιστον τέσσερα τέρματα διαφορά. Η περριρέουσα ατμόσφαιρα βρομάει.

Στον αγώνα ο Λούκε σκόραρε δύο φορές στο 6-0. Το ένα γκολ πανέμορφο, με κεφαλιά ψαράκι. Στην ερώτηση για εκείνο το ματς απαντάει: «Κοίταξε, μίλησα με έναν φίλο μου από το Περού, τον Μουνιάντε. Είχε παίξει σε εκείνο το ματς και είχε και δοκάρι στην αρχή. Τον ρώτησα πολλές φορές αν είχε μπει κάποιος στα αποδυτήρια, αν τους προσέφεραν κάτι. Μου είπε ότι δεν υπέπεσε κάτι στην αντίληψή του. Για τους άλλους δεν μπορούσε να βάλει το χέρι του στη φωτιά».

Ο Λούκε έπαιξε βασικός και στον τελικό με την Ολλανδία, ενώ νωρίτερα, στο ματς με τη Βραζιλία, έφαγε πάλι πολύ ξύλο. Οι Βραζιλιάνοι γνωρίζοντας το πρόβλημά του, είχαν βάλει στόχο το χέρι του, προσπαθώντας να τον κάνουν να αποχωρήσει από τον αγώνα.

Στη φάση του 3-1 στον τελικό χτύπησε με έναν από τους δύο αδερφούς Φαν Κέρκχοφ και άνοιξε η μύτη του. Χέρι, μάτι, μύτη. Τελείωσε το ματς μέσα στα αίματα και ευτυχώς δεν είχε επόμενο αγώνα, γιατί ποιος ξέρει τι μπορεί να πάθαινε. Πολυτραυματίας, πανηγύρισε έξαλλα την κατάκτηση του Μουντιάλ.

Ο Λούκε υποστηρίζει με βεβαιότητα ότι δεν έγινε τίποτα περίεργο στο ματς με το Περού. Όπως λέει: «Εγώ έπαιζα το 1-2 με τον Κέμπες και τον Μπερτόνι, όχι με τους χουντικούς». Δεν θέλει σε καμία περίπτωση να δεχτεί ότι οι θυσίες που έκανε είχαν μικρότερη αξία. Οι σκιές πάντως παραμένουν μέχρι και σήμερα.

Όπως και να ’χει, ακόμα και τίποτα επιλήψιμο να μην έγινε στο παιχνίδι με το Περού, κάθε κραυγή για γκολ στο γήπεδο σκέπαζε τις κραυγές των ανθρώπων που βασανίζονταν την ίδια στιγμή από τη Χούντα της Αργεντινής.

Μόλις δέκα τετράγωνα από το Εστάδιο Μονουμεντάλ βρισκόταν η Escuela de Mecánica de la Armada. Η ESMA ήταν μια σχολή μηχανικών του ναυτικού που μετατράπηκε σε ένα από τα χειρότερη μέρη βασανισμών, «εξαφανίσεων» και εκτελέσεων. Υπάρχουν διηγήσεις ότι κάποιοι βασανιστές έβαλαν τα ίδια τους τα θύματα μέσα σε αυτοκίνητα και τα πήραν να πανηγυρίσουν την κατάκτηση του τίτλου. Μια χώρα μεθυσμένη.

«Πώς να καταλάβω τον κόσμο, όταν εγώ έκλαιγα στην κουζίνα και ο άντρας μου πανηγύριζε στο σαλόνι τα γκολ;» είχε πει η Χέμπε ντε Μπονταφίνι, μια από τις ακτιβίστριες της οργάνωσης Μητέρες της Πλάσα ντε Μάγιο, που αναζητούσαν μάταια τους «εξαφανισμένους». Η Χέμπε είχε χάσει τους δυο γιους της και τη νύφη της κι όμως ο άντρας της πανηγύριζε τις νίκες.

Αλλά αυτό είναι το ποδόσφαιρο και η τεράστια δύναμή του και το γνωρίζουν καλά όλα τα απολυταρχικά καθεστώτα.

Το Μουντιάλ του 1978 συνδυάστηκε με μια χούντα και μια διοργάνωση με πολλές γκρίζες ζώνες, άδικο για μια εξαιρετική Εθνική με παίκτες όπως ο Κέμπες, ο Λούκε, ο Πασαρέλα, ο Χάουσμαν και ο Αρντίλες. Ο τελευταίος άλλωστε έχει πει και μια σπουδαία φράση: «Μας πόνεσε πολύ όταν μάθαμε ότι ήμασταν ένα μέσο αντιπερισπασμού για τον λαό, την ώρα που συνέβαιναν θηριωδίες». Ο προπονητής Μενότι προσθέτει: «Χρησιμοποιήθηκα. Δυστυχώς η χρήση του αθλήματος από τους ισχυρούς είναι όσο παλιός είναι κι ο κόσμος μας».

Το ποδόσφαιρο είναι αλληλένδετο με την κοινωνία. Μπορεί να την επηρεάσει, να την αλλάξει, μπορεί όμως και να χρησιμοποιηθεί. Γι’ αυτό και έχει ανάγκη από ανθρώπους που θα το υπηρετούν με αγάπη.

ΥΓ: Ανακαλύψτε στις σελίδες του Σομπρέρο περισσότερες ιστορίες από όλον τον κόσμο, όπου το ποδόσφαιρο είναι συχνά μόνο η αφορμή: