Θεσσαλία 1910. Ο κάμπος βρίσκεται σε αναβρασμό, οι κολίγοι απαιτούν απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και απαλλαγή από τους τσιφλικάδες που απομυζούν τον ιδρώτα τους.
Σε αυτό το χρονικό πλαίσιο ξεκινάει η ιστορία της Γιώτας Γουβέλη, η Παραμάνα.
Σε ένα καπνομάγαζο του Βόλου, η 16χρονη Μελιχιώ εργάζεται για να ενισχύσει το πενιχρό εισόδημα της οικογένειας. Νιώθει το πρώτο ερωτικό καρδιοχτύπι για τον συνάδελφό της τον Λαυρέντη, το ομορφόπαιδο της καπναποθήκης, ο οποίος είναι γεμάτος οργή για τις συνθήκες εργασίας, για τη μίζερη ζωή του, για την ατυχία του να γεννηθεί «στη λάθος πλευρά του κόσμου, στη φτώχεια και στην κακομοιριά».
Ένας παράφορος έρωτας ξεκινά και γίνονται ζευγάρι. Στο μεταξύ η Μελιχιώ βιώνει στο πετσί της τη μοίρα των κολίγων, την απόγνωση του πατέρα της που τον απειλεί ο τσιφλικάς με έξωση από το προγονικό του σπίτι, την απόπειρα βιασμού της από τον επιστάτη του τσιφλικιού, τον βιασμό της από το αφεντικό της καπναποθήκης, την ανέχεια που την αναγκάζει να σκύβει το κεφάλι.
Αναπάντεχα, ο δάσκαλος του χωριού, ο Ρήγας, της εξομολογείται τον έρωτά του και τη ζητά σε γάμο. Για τη Μελιχιώ αυτή είναι μια ανέλπιστη τύχη και η ευκαιρία της να ζήσει ασφαλής στο πλευρό του. Όμως τελικά απορρίπτει την πρότασή του και παραμένει με τον Λαυρέντη γιατί «η σάρκα ξέρει από μόνη της ποιο είναι το ταίρι της».
Γρήγορα οι κολίγοι οργανώνονται, ξεσπούν ένοπλα συλλαλητήρια στις μεγάλες πόλεις της Θεσσαλίας και ο Λαυρέντης ελπίζει πως η κυβέρνηση θα δικαιώσει τους Θεσσαλούς αγρότες και θα πραγματοποιήσει την απαλλοτρίωση. Η κυβέρνηση όμως είναι με το μέρος των τσιφλικάδων διότι οι περισσότεροι από αυτούς είναι μεγαλοκεφαλαιούχοι και πιστωτές του ελληνικού κράτους, χορηγούν τα δημόσια έργα, ιδρύουν τράπεζες και παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανόρθωση της χώρας. Και οι τελευταίες ελπίδες του Λαυρέντη για καλυτέρευση της ζωής του ματαιώνονται.
Εξέγερση του Κιλελέρ
Οι Έλληνες τσιφλικάδες που διαδέχθηκαν τους Οθωμανούς είχαν την απόλυτη κυριότητα σε όλη την ιδιοκτησία τους, ενώ οι κολίγοι είχαν περιπέσει σε καθεστώς δουλοπαροίκου. Με τη σειρά τους οι κολίγοι διαμαρτυρήθηκαν και διεκδίκησαν την επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς, σύμφωνα με το οποίο είχαν δικαιώματα επί των κοινόχρηστων χώρων του τσιφλικιού.
Στις αρχές του 1910, κύριο αίτημα των κολίγων ήταν η απαλλοτρίωση της γης και η διανομή των τσιφλικιών στους καλλιεργητές της, πάνω στη βάση της μικρής οικογενειακής ιδιοκτησίας.
Η εξέγερση του Κιλελέρ ξεκίνησε όταν εκατοντάδες αγρότες -με αφορμή τη συζήτηση για το αγροτικό νομοσχέδιο στη Βουλή- προσπάθησαν να ταξιδέψουν με τρένο στη Λάρισα χωρίς να αγοράσουν εισιτήριο. Όταν αυτό δεν τους επιτράπηκε, οι αγρότες οργίτστηκαν και άρχισαν να λιθοβολούν το συρμό, σπάζοντας τα τζάμια των βαγονιών.
Η διαμαρτυρία κατάληξε άδοξα, στις 6 Μαρτίου 1910, όταν οι χωροφύλακες πυροβόλησαν εν ψυχρώ τους αγρότες. Περισσότεροι από τέσσερις διαδηλωτές σκοτώθηκαν και πολλοί τραυματίστηκαν.
H εξέγερση του Κιλελέρ γκρεμίζει όνειρα κι ελπίδες στην ιστορία της Γιώτας Γουβέλη. Αναπάντεχα, μια ματωμένη υπόσχεση ξαναζωντανεύει τις προσδοκίες: ένα πουγκί γεμάτο λίρες με τίμημα τέσσερις ζωές. Η οικογένεια του τσιφλικά Νικήτα Κοντόπουλου και τα τέσσερα παιδιά τους μπαίνουν στο στόχαστρο.
Τι ρόλο παίζει η παραμάνα τους; Μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο καταπιεσμένος άνθρωπος για να αλλάξει τη μοίρα του; Μέχρι πού μπορεί να φτάσει μια ερωτευμένη γυναίκα παρασυρμένη από το παράφορο πάθος της; Αθώοι και ένοχοι μπερδεύονται δραματικά, η αλήθεια ανατρέπεται συνεχώς ώσπου να έρθει η ώρα της κάθαρσης.
Με μπερδεμένη πυξίδα, οι ήρωες βαδίζουν στην κόψη του ξυραφιού για να ανακαλύψουν με το αίμα της ψυχής τους το νόημα της αληθινής αγάπης και της ανθρωπιάς.
H Παραμάνα είναι εμπνευσμένη από έναν αστικό μύθο του Βόλου και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.
Διαβάστε επίσης:
Ακάκιε! Η ιστορία ενός άριστου ανθρώπου στη Μεταπολεμική Ελλάδα