Στη θεωρία όλοι ξέρουμε πως πρέπει να βάζουμε υγιή όρια, για να πετύχουμε ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και στην προσωπική μας ζωή, για να αντιμετωπίσουμε τοξικούς ανθρώπους, για να χτίσουμε σωστές σχέσεις με τους συντρόφους, την οικογένεια, τους φίλους μας.
Στην πράξη, όμως, τα πράγματα δυσκολεύουν. Κι αν νιώθετε ότι πνίγεστε από τις υποχρεώσεις, αν νιώθετε ψυχικά εξαντλημένοι, αν δεν έχετε καθόλου χρόνο για τον εαυτό σας, τότε με βεβαιότητα χρειάζεται να θέσετε κάποια όρια.
Παρακάτω θα βρείτε ένα τεστ αξιολόγησης σχετικά με τα όρια που θέτετε σε διαφορετικούς τομείς της ζωής σας και τα στάδια αυτών.
1.«Λέω ναι σε κάποιον όταν στην πραγματικότητα θέλω
να πω όχι».
Α. Ναι, το κάνω συχνά.
Β. Λέω όχι και ενημερώνω για ποιο λόγο, έτσι ώστε να μη
μου κάνουν περαιτέρω ερωτήσεις.
Γ. Συνήθως λέω όχι χωρίς να απολογούμαι ή να λέω ψέματα για τον λόγο.
2. «Νιώθω διαρκώς ότι πρέπει να σώσω τους ανθρώπους που έχω γύρω μου και να διορθώσω τα προβλήματά τους».
Α. Όχι, δεν εμπλέκομαι στα προβλήματα των άλλων.
Β. Ναι, συχνά.
Γ. Όχι, γνωρίζω τα όριά μου και προσφέρω ό,τι μπορώ, όταν
μπορώ.
3. «Δανείζω χρήματα σε φίλους και συγγενείς από οίκτο, τύψεις, υποχρέωση ή όταν απειλούμαι».
Α. Ναι.
Β. Όχι, δανείζω χρήματα έχοντας ξεκάθαρες προσδοκίες για
το πότε θα ήθελα να μου επιστραφούν.
Γ. Όχι, δεν εμπιστεύομαι τους ανθρώπους ή/και θέλω να
διαφυλάξω κάθε ευρώ που κερδίζω.
4. «Νιώθω συχνά άγχος για τη δουλειά».
Α. Ναι.
Β. Όχι, δεν σκέφτομαι ποτέ τη δουλειά. Όταν τελειώνει το
ωράριό μου, φεύγω και αδιαφορώ για το τι μπορεί να
συμβεί όσο λείπω.
Γ. Όχι, απενεργοποιώ τις ειδοποιήσεις και αγνοώ κλήσεις,
μηνύματα ή e-mails. Όταν βρίσκομαι στο σπίτι, προσπαθώ
να εστιάζω όλη την προσοχή μου στους φίλους/στους
συγγενείς/στον εαυτό μου. Υπάρχουν μερικές περιπτώσεις που μπορεί να είμαι λίγο πιο ελαστικός (σε επείγουσες καταστάσεις ή κατά τη διάρκεια ενός σημαντικού έργου), όμως σιγουρεύομαι ότι δεν θα απορροφηθώ πολύ
στη δουλειά και για μεγάλο χρονικό διάστημα.
5. «Νιώθω τύψεις όταν λέω όχι σε κάποιον».
Α. Ναι.
Β. Όχι.
Γ. Όχι, δεν με απασχολεί τι σκέφτονται οι άλλοι. Ενοχλούμαι/θυμώνω/εκνευρίζομαι όταν με ρωτάνε διάφορα.
6. «Δεσμεύομαι σε δραστηριότητες ή υποχρεώσεις που
δεν θέλω να κάνω».
Α. Ναι.
Β. Όχι.
Γ. Όχι, οι άλλοι ξέρουν ότι δεν πρέπει να μου ζητούν να κάνω
πράγματα για αυτούς.
7. «Μπορώ να ακούσω όχι από τους άλλους και να
μην το πάρω προσωπικά».
Α. Ναι.
Β. Όχι, έχω την τάση να το παίρνω προσωπικά.
Γ. Συνήθως δεν ζητάω βοήθεια από τους άλλους. Δεν νομίζω ότι θα το κάνουν σωστά ή δεν τους εμπιστεύομαι.
8. «Αδυνατώ να εκφράσω τη γνώμη μου όταν μου φέρονται άσχημα».
Α. Ισχύει.
Β. Όχι, ξεκόβω από τους άλλους, τους βρίζω ή τους
κουτσομπολεύω.
Γ. Όχι, μπορώ να πω στους άλλους πώς νιώθω.
9. «Απολογούμαι για πράγματα για τα οποία δεν
φταίω».
Α. Όχι, συνήθως δεν πρόκειται για δικά μου σφάλματα.
Β. Ναι.
Γ. Όχι, απολογούμαι όταν έχω κάνει κάτι για το οποίο είμαι
υπεύθυνος και ξέρω ότι έχω βλάψει κάποιον.
10. «Νιώθω ότι γίνομαι χίλια κομμάτια και αισθάνομαι
αγχωμένος, γιατί έχω εκατομμύρια πράγματα να κάνω
και δεν υπάρχει αρκετός χρόνος».
Α. Ναι.
Β. Ειλικρινά, δεν έχω πολλά να κάνω. Η ζωή είναι ήρεμη,
επειδή δεν έχω πολλούς φίλους και πολλές υποχρεώσεις.
Γ. Όχι, έχω μάθει να λέω όχι, να έχω συνεργάτες, να αναθέτω
σε άλλους ή να ζητώ βοήθεια για να αποφύγω να νιώθω
ότι γίνομαι χίλια κομμάτια ή ότι αγχώνομαι.
Δείτε ποιος τύπος ορίων σας εκφράζει περισσότερο:
- Α. Διάτρητο, Β. Άκαμπτο, Γ. Υγιές
- Α. Άκαμπτο, Β. Διάτρητο, Γ. Υγιές
- Α. Διάτρητο, Β. Υγιές, Γ. Άκαμπτο
- Α. Διάτρητο, Β. Άκαμπτο, Γ. Υγιές
- Α. Διάτρητο, Β. Υγιές, Γ. Άκαμπτο
- Α. Διάτρητο, Β. Υγιές, Γ. Άκαμπτο
- Α. Υγιές, Β. Διάτρητο, Γ. Άκαμπτο
- Α. Διάτρητο, Β. Υγιές, Γ. Άκαμπτο
- Α. Άκαμπτο, Β. Διάτρητο , Γ. Υγιές
- Α. Διάτρητο, Β. Άκαμπτο, Γ. Υγιές
Τα τρία επίπεδα ορίων- Η ερμηνεία
Τα διάτρητα όρια είναι αδύναμα ή ανεπαρκώς εκφρασμένα και δεν είναι σκόπιμα επιβλαβή. Έχουν ως συνέπεια να αισθάνεστε εξαντλημένοι, να νιώθετε ότι έχετε αναλάβει πολλές υποχρεώσεις και οδηγούν σε κατάθλιψη, σε άγχος και σε σχέσεις με προβληματική δυναμική.
Τα διάτρητα όρια μοιάζουν με:
• Το να μοιράζεστε πάρα πολλές ιδιωτικές πληροφορίες
• Τη συνεξάρτηση
• Την υπερεμπλοκή (έλλειψη συναισθηματικού διαχωρισμού ανάμεσα σε εσάς και σε ένα άλλο άτομο)
• Την ανικανότητα να πείτε όχι
• Την ανάγκη να ευχαριστείτε τους άλλους
• Το να εξαρτάστε από την κριτική των άλλων
• Το να παραλύετε από τον φόβο της απόρριψης
• Το να αποδέχεστε την κακομεταχείριση
Παραδείγματα:
• Λέτε ναι σε πράγματα που δεν θέλετε να κάνετε
• Δανείζετε χρήματα σε ανθρώπους επειδή νιώθετε υποχρεωμένοι σε αυτούς ή όταν δεν έχετε το κεφάλαιο
για να το κάνετε
Στο άλλο άκρο βρίσκονται τα άκαμπτα όρια, που αφορούν τα τείχη που χτίζετε για να κρατήσετε τους άλλους έξω ως έναν τρόπο για να παραμείνετε ασφαλείς. Όμως το να παραμένετε ασφαλείς με το να οχυρώνεστε δεν είναι υγιές και οδηγεί σε ένα διαφορετικό σύνολο προβλημάτων. Ενώ τα διάτρητα όρια καταλήγουν σε ανθυγιεινή οικειότητα (υπερεμπλοκή), τα άκαμπτα όρια είναι ένας μηχανισμός αυτοπροστασίας που στόχος του είναι να δημιουργήσει απόσταση. Τυπικά, αυτό οφείλεται είτε στον φόβο του να φανείτε ευάλωτοι είτε σε ιστορικό περιστάσεων όπου πέσατε θύμα εκμετάλλευσης.
Οι άνθρωποι με άκαμπτα όρια δεν επιτρέπουν τις εξαιρέσεις στους αυστηρούς κανόνες τους ακόμα και στην περίπτωση που θα ήταν υγιές για αυτούς να το κάνουν. Αν ένα άτομο με άκαμπτα όρια πει «Δεν δανείζω ποτέ χρήματα σε άλλους», δεν πρόκειται ποτέ να ξεστρατίσει από αυτή την τακτική, ακόμα κι όταν ένας φίλος που συνήθως δεν δανείζεται χρήματα βρεθεί σε μια κρίση.
Τα άκαμπτα όρια μοιάζουν με:
• Το να μη μοιράζεστε ποτέ τίποτα
• Το να χτίζετε τείχη
• Το να αποφεύγετε να φανείτε ευάλωτοι
• Το να αποκόπτεστε από τους άλλους
• Το να έχετε πολύ υψηλές απαιτήσεις από τους άλλους
• Το να επιβάλλετε αυστηρούς κανόνες
Παραδείγματα περιπτώσεων άκαμπτων ορίων:
• Λέτε όχι αυστηρά ως μέθοδο για να αποθαρρύνετε τους άλλους να σας ζητήσουν κάτι άλλο στο μέλλον
• Εφαρμόζετε τον κανόνα ότι ποτέ δεν θα κρατήσετε τα παιδιά της αδελφής σας
Τα υγιή όρια είναι εφικτά όταν το παρελθόν δεν στοιχειώνει τις αλληλεπιδράσεις σας με τους άλλους στο παρόν σας. Απαιτούν επίγνωση των συναισθηματικών, ψυχικών και σωματικών αποθεμάτων σας σε συνδυασμό με σαφή επικοινωνία.
Τα υγιή όρια μοιάζουν με:
• Το να είστε ξεκάθαροι όσον αφορά τις αξίες σας
• Το να αφουγκράζεστε τη δική σας γνώμη
• Το να μοιράζεστε με τους άλλους αναλόγως
• Το να δείχνετε με υγιή τρόπο ότι είστε ευάλωτοι, όταν βρίσκεστε με ανθρώπους που έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη σας
• Το να έχετε την άνεση να πείτε όχι
• Το να έχετε την άνεση να ακούσετε το όχι χωρίς να το
πάρετε προσωπικά
Παραδείγματα περιπτώσεων υγιών ορίων:
• Να λέτε όχι χωρίς να απολογείστε, επειδή είναι η υγιέστερη επιλογή για εσάς τη δεδομένη στιγμή
• Να υποστηρίζετε οικονομικά τους άλλους, όταν είναι το σωστό και όταν μπορείτε να το κάνετε χωρίς να προκαλείτε οικονομική βλάβη στον εαυτό σας
*Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο «Βάλε τα όριά σου»
Η θεραπεύτρια και ειδική στις διαπροσωπικές σχέσεις Nedra Glover Tawwab μας βοηθάει να βρούμε απαντήσεις σε αυτό το ζήτημα. Με κατανόηση και συμπάθεια, προτείνει απλούς αλλά αποτελεσματικούς τρόπους για να βάλουμε υγιή όρια σε κάθε τομέα της ζωής μας.
Οι τεχνικές που προτείνει, βασισμένες στις πιο πρόσφατες έρευνες και στις πιο δοκιμασμένες πρακτικές της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT), μας βοηθούν να ορίσουμε και να εκφράσουμε τις ανάγκες μας καθαρά και χωρίς ενοχές, καθώς και να εντοπίσουμε τα βαθύτερα προβλήματα που κρύβονται πίσω από την αλληλεξάρτηση, τα παιχνίδια ισχύος, το άγχος, την κατάθλιψη και πολλά άλλα.
Τα βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα!!