Οι αμερικανικές εκλογές πάντα κεντρίζουν το ενδιαφέρον ολόκληρου του πλανήτη και για αυτό υπάρχουν αρκετοί λόγοι.
Όπως ανέφερε ο Τσαρλς Κούπτσαν -ο οποίος είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν και ο ειδικός σύμβουλος του Ομπάμα για θέματα εθνικής ασφάλειας- , οι συγκεκριμένες εκλογές είναι οι σημαντικότερες στην ιστορία των ΗΠΑ και αυτό γιατί τίθενται ζητήματα δημοκρατίας. Και καθώς μιλάμε για την ισχυρότερη χώρα του κόσμου, η πολιτική σκηνή της κάθε άλλο παρά αδιάφορους μας αφήνει.
Κάθε εκλογική διαδικασία για κάθε χώρα είναι εξαιρετικά σημαντική, αλλά οι εκλογές του 2020 στις ΗΠΑ ίσως γραφτούν στην Παγκόσμια Ιστορία. Όσα ειπώθηκαν πριν και όσα ειπωθούν μετά έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν τη Δημοκρατία μας με απρόβλεπτο τρόπο. Και πιστεύουμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουμε τις αιτίες πίσω από τα γεγονότα είναι να μελετήσουμε τα φαινόμενα που έχουν ήδη συμβεί: Πόλεμοι, Δικτατορίες, Λαϊκισμός, Παρακμή, Λυκοσυμμαχίες… Όλα έχουν συμβεί και μπορούν να μας διδάξουν.
Παρακάτω φτιάξαμε μια λίστα με βιβλία ιστορίας και πολιτικής από την πρόσφατη παραγωγή μας. Είναι οι προτάσεις μας για να μάθετε όσα θα διαμορφώσουν τον κόσμο μας τη νέα δεκαετία, διαβάζοντας για τις κρίσεις του παρελθόντος.
Η Ιστορία του κόσμου σε 10 Αυτοκρατορίες
Από την ακμή στην παρακμή. Ένα βιβλίο πιο επίκαιρο από ποτέ. Η χαρτογράφηση 4.000 χρόνων Παγκόσμιας Ιστορίας σε 10 σύντομα και περιεκτικά κεφάλαια κάνει το βιβλίο ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα για τους λάτρεις του είδους.
Από την Ακκαδική Αυτοκρατορία ως τη σύγχρονη Αμερική, ο Paul Strathern χαρτογραφεί την Ιστορία του κόσμου μέσα από τις ιστορίες των δέκα μεγαλύτερων αυτοκρατοριών του.
Συνδυάζοντας το εντυπωσιακό εύρος γνώσης και την ακρίβεια των στοιχείων με την αριστοτεχνική γραφή, ο Paul Strathern εντοπίζει συσχετισμούς μέσα σε τέσσερις χιλιετίες Ιστορίας και ρίχνει φως σε σημαντικούς πολιτισμούς – από τους Μογγόλους και τη Δυναστεία των Γιουάν στους Αζτέκους και τους Οθωμανούς, μέχρι τις πιο σύγχρονες μεγάλες Αυτοκρατορίες: τη Βρετανική, τη Ρωσική, και κατόπιν Σοβιετική, και την Αμερικανική.
Πάνω απ’ όλα, στο βιβλίο αποκαλύπτεται πώς η ανθρώπινη φιλοδοξία για αυτοκρατορικό μεγαλείο, οπουδήποτε και αν αυτή εκδηλώθηκε –από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες ως τον Χίτλερ–, εκπορεύεται πάντα από τη φαντασίωση μιας ουτοπίας και από το όνειρο για αθανασία.
Κάθε αυτοκρατορία εμπεριέχει τους σπόρους της ίδιας της καταστροφής της.
Σε τι, λοιπόν, συνίσταται η όποια κοινωνική πρόοδος; Ποιος ωφελείται και ποιος ζημιώνεται από αυτή; Ο Paul Stathern μας υπενθυμίζει ότι η πρόοδος της ανθρωπότητας προσλαμβάνει πολλές και διάφορες μορφές και ότι –ίσως– τα συστήματα που θεωρούμε σήμερα δεδομένα δεν προδιαγράφουν απαραίτητα τη μελλοντική πορεία του πολιτισμού.
Από τον συγγραφέα του βιβλίου «Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας» ένα βιβλίο που στοχάζεται πάνω στο ότι το τείχος του Τραμπ καταδεικνύει τόσο το διχασμένο παρελθόν της Αμερικής όσο και το μέλλον της. Ο Tim Marshall αναλύει άμεσα και χωρίς περιστροφές τις διενέξεις που θα διαμορφώσουν τον κόσμο μας τα επόμενα χρόνια.
Ο εθνικισμός και η πολιτική των ταυτοτήτων βρίσκονται και πάλι σε άνοδο. Φράχτες χιλιάδων χιλιομέτρων έχουν ανεγερθεί τα τελευταία δέκα χρόνια επαναπροσδιορίζοντας το πολιτικό μας τοπίο. Χρήμα, φυλή, θρησκεία, πολιτική: αυτά είναι που μας διχάζουν. Το Σινικό Τείχος στην Κίνα διαχωρίζει «εμάς» από «εκείνους» και αντικατοπτρίζει την ανάγκη του Κόμματος να περιορίσει τις «κακές» επιρροές του καπιταλισμού. Στην Ευρώπη, ο εκρηκτικός συνδυασμός πολιτικής και μετανάστευσης απειλεί την ίδια την έννοια της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Η κατανόηση αυτών που μας χωρίζουν, από το παρελθόν στο παρόν, είναι ουσιαστικής σημασίας για να αντιληφθούμε τι συμβαίνει σήμερα στον κόσμο. Καλύπτοντας την Κίνα, τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδική Υποήπειρο, την Αφρική, την Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο, ο κορυφαίος σε θέματα γεωπολιτικής συγγραφέας Tim Marshall προσφέρει με άμεσο τρόπο και χωρίς περιστροφές μια ανάλυση των διενέξεων που θα διαμορφώσουν τον κόσμο μας τα επόμενα χρόνια.
Εσείς σε ποια πλευρά του τείχους βρίσκεστε;
Η Ece Temelkuran άκουσε λογικούς ανθρώπους να φωνάζουν στον Τραμπ «Χτίσε το τείχος». Είδε λογικούς ανθρώπους να μην αντιδρούν όσο ο Ερντογάν έστηνε εκλογές, ξανάχτιζε την οικονομία πάνω στην ευνοιοκρατία και βάφτιζε τρομοκράτες τους αντιπάλους του. Άκουσε λογικούς ανθρώπους στην Τουρκία να τα λένε όσο ο Ερντογάν έστηνε εκλογές, ξανάχτιζε την οικονομία πάνω στην ευνοιοκρατία και βάφτιζε τρομοκράτες τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Το Πώς Χάνεται μια Πατρίδα είναι μια έκκληση γεμάτη πάθος, μια προειδοποίηση προς όλο τον κόσμο ότι ο λαϊκισμός και ο εθνικισμός διαβρώνουν τα θεμέλια της δημοκρατίας. Η βραβευμένη δημοσιογράφος και συγγραφέας Ece Temelkuran εντοπίζει τις πρώτες προειδοποιητικές ενδείξεις ενός φαινομένου το οποίο εκδηλώνεται σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να προσδιορίσει μια παγκόσμια τάση και να οπλίσει τον αναγνώστη με τα μέσα για να την εκθεμελιώσει.
Προτείνοντας εναλλακτικές, παγκόσμιες απαντήσεις στα πιεστικά πολιτικά ζητήματα της εποχής μας, η Temelkuran διερευνά την ύπουλη ιδέα του «πραγματικού λαού», τη νηπιοποίηση της γλώσσας και του δημόσιου λόγου, τον τρόπο με τον οποίο το γέλιο μπορεί να αποδειχθεί ψεύτικος φίλος και τους κινδύνους που γεννά η υποτίμηση του αντιπάλου. Πλέκει απομνημονεύματα, ιστορία και οξυδερκή επιχειρήματα σε μια επείγουσα και εύγλωττη υπεράσπιση της δημοκρατίας.
Οι λογικοί δεν μπορούν πια να παρηγορούνται με τη σκέψη ότι «δεν θα μπορούσε να συμβεί εδώ». Συμβαίνει. Και σύντομα μπορεί να είναι πάρα πολύ αργά.
Ισχύς και λαός – 5 μαθήματα από τη γενέτειρα της δημοκρατίας
Μόλις σήμερα κυκλοφόρησε και αυτό το βιβλίο που θέτει το ερώτημα «Μπορούμε να συγκρίνουμε τον δημαγωγό Κλέωνα με τον πρόεδρο Τραμπ, την αθηναϊκή ηγεμονία με τη σύγχρονη Αμερική ή το ανυποχώρητο νησί της Μήλου με το Brexit;».
Η δημοκρατία γεννήθηκε στην Αθήνα.
Από τους ιδρυτικούς μύθους της μέχρι τον χρυσό αιώνα της και τη σταδιακή κατάρρευσή της, βρίθει από πολύτιμα μαθήματα για την εποχή μας.
Γιατί η ενεργή ενασχόληση των πολιτών με τα κοινά και ο έντιμος διάλογος κατέληξαν στον λαϊκισμό και στην παράλυση; Πώς ένα δεύτερο ψήφισμα έσωσε τους Αθηναίους από μια βάναυση απόφαση; Ποιοι ήταν οι τελευταίοι υπερασπιστές της δημοκρατίας στο μεταβαλλόμενο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον του 4ου αιώνα π.Χ. και πώς αντηχούν οι φωνές τους σήμερα;
Με ζωντάνια και οξυδέρκεια, παρουσιάζονται όλα τα επιτεύγματα της αθηναϊκής δημοκρατίας αλλά και οι επικρίσεις που δέχτηκε και προβάλλονται στο σύγχρονο πολιτικό γίγνεσθαι, αποκαλύπτοντας το μεγαλείο αλλά και τις ατέλειες του πολιτικού συστήματος που επιβιώνει μέχρι σήμερα δίνοντας την εξουσία στον λαό: τη δημοκρατία.
Κλείνουμε με το εξαιρετικό έργο του Jared Diamond, που ανάμεσα σε άλλα αναλύει ομοιότητες της δημοκρατικής περιόδου της Χιλής πριν τη δικτατορία Πινοσέτ το 1973, με τη σύγχρονη κατάσταση στην Αμερική.
Σε μια εντυπωσιακή συγκριτική μελέτη, ο Jared Diamond μελετά επτά χώρες που κατάφεραν όχι μόνο να επιβιώσουν από κρίσεις που απείλησαν την ύπαρξή τους, αλλά και να αναπτυχθούν απαντώντας στα παρακάτω καίρια ερωτήματα: Ποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα των χωρών αυτών συνέβαλαν στην έξοδό τους από την κρίση; Υπάρχουν ομοιότητες στη διαχείριση των προσωπικών και των εθνικών αναταραχών; Ποιους μηχανισμούς διαχείρισης μπορούμε να δανειστούμε από την ψυχοθεραπεία για να ερμηνεύσουμε την άνοδο και την πτώση κάποιων κρατών; Έχοντας ζήσει για μεγάλα διαστήματα σε πέντε από τις επτά αυτές χώρες και μιλώντας τη γλώσσα τους, ο Diamond είναι σε θέση να παρουσιάσει τα ιστορικά γεγονότα τόσο υπό το πρίσμα των προσωπικών βιωμάτων του όσο και από μαρτυρίες ανθρώπων που σε πολλές περιπτώσεις τα έζησαν από πρώτο χέρι.
Προσθέτοντας και την ψυχολογική διάσταση στη βαθιά γνώση του σε θέματα Ιστορίας, Γεωπολιτικής, Οικονομίας και Ανθρωπολογίας, ο συγγραφέας αποκαλύπτει πώς ένα έθνος ξεπερνά μια δύσκολη περίοδο με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο ένα άτομο ξεπερνά μια προσωπική κρίση: εντοπίζοντας το πρόβλημα, κατανοώντας την ευθύνη του ίδιου του ατόμου, ζητώντας βοήθεια από φιλικά προσκείμενα πρόσωπα, ακολουθώντας το παράδειγμα ανθρώπων που πέρασαν αντίστοιχες κρίσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ένα έργο με ευρύτατο πεδίο εφαρμογής που φέρει την προσωπική του σφραγίδα περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο βιβλίο έχει γράψει μέχρι σήμερα. Τελικά, μπορούμε να διδαχτούμε από τα μαθήματα του παρελθόντος;