Κριτική Βιβλίου: Madeline Miller – Το Τραγούδι του Αχιλλέα

Το ερώτημα του τίτλου είναι μάλλον άσχετο με τη λογοτεχνική αξία του βιβλίου που προτείνω σήμερα. Το Τραγούδι του Αχιλλέα είναι ένα πολύ ισχυρό μυθιστόρημα που εξερευνά την ανομολόγητη σχέση δύο αρχετυπικών ηρώων. Το βιβλίο είναι κυρίως συναισθηματικό στο πρώτο μέρος, ενώ στο δεύτερο μέρος κατακτά την επική του δυναμική.
 
Η υπόθεση σύμφωνα με τη δική μου ανάγνωση: Ο Πάτροκλος έλκει την καταγωγή του από ένα ασήμαντο βασίλειο. Αγόρι ακόμα στέλνεται εξόριστος στην Αυλή της Φθίας, να ανδρωθεί πλάι σε συνομήλικούς του και στη σκιά του πρίγκιπα Αχιλλέα, για τον οποίο οι προφητείες έχουν φυλάξει ξεχωριστή θέση στην Ιστορία.
Τα δύο αγόρια γίνονται φίλοι, ο Πάτροκλος ονομάζεται πρώτος σύντροφος του Αχιλλέα, και στέλνονται να μαθητεύσουν για τρία χρόνια στη σπηλιά του δάσκαλου-θρύλου Χείρωνα. Εκεί η σχέση τους ανθίζει και συνειδητοποιούν ότι η πορεία που θα ακολουθήσουν στον κόσμο θα είναι κοινή.
Αμέσως μετά την επιστροφή τους, φτάνουν νέα για το μεγάλο πόλεμο που ετοιμάζεται να εξαπολύσει η ελληνική συμμαχία εναντίον της Τροίας, με αφορμή την αρπαγή της Ωραίας Ελένης. Οι υπόλοιποι Βασιλιάδες θέλουν οπωσδήποτε να πάρει μέρος ο Αχιλλέας, μιας και οι ικανότητές του στη μάχη φημολογείται ότι είναι ανυπέρβλητες. Παρά τις αντιρρήσεις της Θέτιδος, της μητέρας του, ο νεαρός πολεμιστής πείθεται, έχοντας στο μυαλό του ότι έτσι εκπληρώνεται το πεπρωμένο του και θα δοξαστεί το όνομά του.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου η δράση μεταφέρεται κάτω από τα τείχη της Τροίας και περιγράφονται πολλά από τα γνωστά περιστατικά της Ιλιάδας, πάντα μέσα από την οπτική γωνία του Πατρόκλου. Στο δέκατο χρόνο του πολέμου ο Αχιλλέας έρχεται σε σφοδρή σύγκρουση με τον υπερφίαλο ηγέτη της εκστρατείας, τον Αγαμέμνονα, και αποφασίζει να αποσυρθεί μαζί με τους Μυρμιδόνες του. Οι Τρώες εκμεταλλεύονται τη διχόνοια των Αχαιών και με αλλεπάλληλες επιθέσεις καταφέρνουν να σπάσουν τις γραμμές τους και να φτάσουν ως τα καράβια.
Μπροστά στο ενδεχόμενο της καταστροφικής για όλους ήττα, ο Αχιλλέας παραμερίζει τον εγωισμό του και επιτρέπει στον Πάτροκλο να ντυθεί την πανοπλία του και να βγει στο πεδίο της μάχης υποκρινόμενος ότι είναι ο μεγάλος πολεμιστής. Είναι η στιγμή που περίμενε ο Πάτροκλος για να γίνει ήρωας. Είναι η στιγμή την οποία οι Μοίρες περίμεναν για χρόνια.
Ξεκινάμε με τα γενικά: είναι ένα πολύ καλογραμμένο μυθιστόρημα, η γλώσσα του ταιριαστή με το θρύλο, η ιστορία κυλάει και σε παρασέρνει. Ατμόσφαιρα, χαρακτήρες, πλοκή, όλα σε υψηλό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα το περιεχόμενο είναι άκρως ψυχαγωγικό.
Το «ιστορικό» φόντο που έχει επιλέξει η συγγραφέας είναι όχι μόνο γνώριμο στη χώρα μας, αλλά παρότι το έπος της Ιλιάδας έχει ειπωθεί χιλιάδες φορές με χιλιάδες τρόπους, θεωρώ ότι εξακολουθεί να συναρπάζει τους αναγνώστες σε όλον τον κόσμο εδώ και τριάντα αιώνες.
Η Miller επιλέγει να φωτίσει ένα μέρος από τα γνωστά περιστατικά και σε ορισμένα να δώσει μια δική της, αληθοφανή εκδοχή. Δεν νοιάζεται να μας μιλήσει για τον Δούρειο Ίππο, ούτε βάζει τον Αχιλλέα να πέφτει από βέλος στη φτέρνα του. Επιλέγει τα δικά της κομβικά σημεία, προσφέροντας έτσι μια φρέσκια ματιά στους κλασικούς μύθους.
Ας προχωρήσουμε και στα ειδικά. Συνάντησα ορισμένες κριτικές στο ίντερνετ που υποστήριζαν ότι η Miller δεν κατανόησε τον Όμηρο, ενώ κάποιος την αποκάλεσε και αγράμματη. Επίσης επικρίθηκε για την απεικόνιση της ομοφυλοφιλικής σχέσης των δύο ηρώων και τις ερωτικές σκηνές μεταξύ τους.
Για το πρώτο πιστεύω δεν χρειάζεται καν να το αναλύσω. Το πόσο καλά έχει ενσωματώσει το ομηρικό πνεύμα στο κείμενό της, γίνεται φανερό ακόμα κι αν διαβάσετε μια τυχαία παράγραφο.
Για το δεύτερο, επίσης δεν νομίζω ότι χωράει μεγάλη ανάλυση. Ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος είναι δύο μυθολογικά πρόσωπα, που συνδέονταν με ισχυρούς δεσμούς. Είναι στην ευχέρεια του εκάστοτε συγγραφέα να ερμηνεύσει τη φύση αυτού του δεσμού.
Το βιβλίο απέσπασε το 2012 το Orange Prize for Fiction, μια μεγάλη τιμή, ενώ κέρδισε καλές κριτικές από όλα τα μεγάλα έντυπα σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία. Πιστεύω ότι θα μπορούσε να αντιταχθεί στο κύμα των φτηνών βιβλίων-πορνό που ξεβράστηκαν τον τελευταίο καιρό στην ελληνική αγορά. Κατά τη γνώμη μου το Τραγούδι του Αχιλλέα είναι μια ποιοτική επιλογή που θα ικανοποιήσει τους δυνατούς αναγνώστες και θα τους προσφέρει όλα όσα προσφέρει ένα καλό βιβλίο.
Γιάννης Πλιώτας

One Comment

Σχολιάστε

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν κοινοποιείται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *